Białaczka - sprawdź czy nie weszła ci w krew

Po tym okresie, zgodnie z obowiązującym stanem prawnym badania podstawowe, a wśród nich morfologia stały się badaniami fakultatywnymi. Oznacza to, że mogą być zlecane tylko w przypadkach, w których lekarz uzna, iż jest to niezbędne dla prawidłowej oceny zdrowia osoby przyjmowanej do pracy.

Morfologia krwi pierwszym badaniem na wykrycie białaczki

Morfologia krwi ma nieocenioną wartość w rozpoznawaniu wielu chorób nowotworowych, które mogą rozwijać się powoli, nie dając nawet przez kilka lat żadnych specyficznych objawów. Często też zdarza się, że ewentualnie występujące objawy chorobowe są mylnie przypisywane innym schorzeniom lub łączone ze stanami związanymi z intensywnością życia w społeczeństwie XXI wieku (stres, zmęczenie) lub wręcz ignorowane. Przykładem takiej choroby, która przez szereg lat może rozwijać się bezobjawowo jest przewlekła białaczka szpikowa (w skrócie PBSz). Choroba ta polega na rozroście nowotworowym pewnego rodzaju krwinek białych (granulocytów), który doprowadza do bardzo znacznego zwiększenia ich ilości. W Polsce corocznie rozpoznaje się ok. 300-350 przypadków tej choroby (25% wszystkich białaczek), z czego prawie co drugi jest wykrywany przy okazji rutynowych badań – niestety często w dość zaawansowanym stadium. Należy pamiętać, że im wcześniej choroba nowotworowa zostanie wykryta, tym wyniki leczenia są lepsze.

Warunkiem skutecznej terapii w zakresie przewlekłej białaczki szpikowej jest ścisła współpraca lekarza i pacjenta. Zadaniem lekarza – oprócz znajomości specyfiki choroby, prowadzenia leczenia i monitorowania zgodnie z obowiązującymi standardami – jest wytłumaczenie pacjentowi jak ważne jest jego zaangażowanie w proces leczenia (np. systematyczne zażywanie leku oraz unikanie pokarmów, czy innych środków, które mogłyby niekorzystnie obniżyć lub wzmocnić jego działanie). Obowiązkiem pacjenta jest natomiast przestrzeganie zaleceń lekarza i wpisanie ich w codzienne życie tak, by stały się jego niezbędną częścią.

Obecnie istnieje szereg metod monitorowania skuteczności leczenia, od prostego sprawdzania wyników morfologii krwi, poprzez badanie cytogenetyczne, aż do najdokładniejszej obecnie metody, jaką jest badanie molekularne. To właśnie badanie molekularne pozwala na znalezienie nawet 1 komórki nowotworowej na milion i podjąć szybką reakcję. Celem leczenia jest wyeliminowanie jak największej ilości komórek w jak najkrótszym czasie. Od obecnie stosowanych leków oczekuje się szybszej i głębszej odpowiedzi na leczenie, a monitorowanie pozwala określić czy się to udaje. Korzystanie z ww. narzędzi kontroli pacjenta pozwala lekarzowi podejmować właściwe decyzje terapeutyczne. Jednocześnie edukacja pacjenta na temat badań diagnostycznych sprawia, że staje się on partnerem lekarza w procesie terapeutycznym, co może przyczynić się do poprawy wyników leczenia.

Dramatyczna diagnoza

Informacja o zdiagnozowaniu choroby nowotworowej zawsze stanowi silny wstrząs emocjonalny dla pacjenta oraz jego rodziny. Pojawiają się pytania: „Dlaczego ja?”, „Dlaczego mnie to spotkało?”. Często towarzyszy temu niedowierzanie, wręcz wypieranie ze świadomości usłyszanej wiadomości lub nadzieja, że poddanie się kolejnym specjalistycznym badaniom diagnostycznym zmieni ostateczny wynik diagnozy. Wyzwala też u chorego wiele przesadzonych, niezrozumiałych, czasami sprzecznych dla otoczenia emocji lub zachowań, takich jak gniew, cierpienie, ból, przejmujący lęk, agresja, niepewność wobec przyszłości własnej i najbliższych. Choroba u większości pacjentów wymusza wiele zmian związanych z dotychczasowym trybem życia, pełnieniem funkcji społecznych, realizacją planów życiowych oraz skłania do refleksji nad istotą samego życia. Nierzadko oznacza konieczność modyfikacji dotychczasowego trybu życia lub zachowania, wpływając na samoocenę chorego oraz jego kondycję fizyczną i psychiczną. W konsekwencji może prowadzić do apatii, braku aktywności, izolacji z otoczeniem, czy biernej postawy wobec terapii.

Choroba nowotworowa wprowadza ogromne zmiany nie tylko w życiu chorego, ale również jego rodziny, która na swój sposób przechodzi podobne etapy oswajania się z zaistniałą sytuacją. Członkowie rodziny, którzy próbują odnaleźć się w nowym położeniu, nie zawsze potrafią prawidłowo odczytać potrzeby pacjenta, przez co często przyjmują postawę nadopiekuńczą lub negującą chorobę. Brak umiejętności stworzenia prawidłowej komunikacji pacjent–rodzina oraz rodzina–pacjent może prowadzić do ciągłego napięcia, bezradności, czy samotności.

Ogromną rolę w procesie leczenia i zaadaptowania do choroby może odegrać udział pacjenta oraz jego rodziny w programach edukacyjnych, które pomogą zapoznać się i „oswoić” z chorobą. Udział w takich programach, których celem jest szkolenie i wsparcie, nie tylko daje możliwość spotkania osób z podobnym problemem, ale także stwarza płaszczyznę do wymiany doświadczeń i spostrzeżeń oraz wzajemnej motywacji do dalszych działań, które w konsekwencji mogą istotnie poprawić jakość życia pacjenta i pomóc wyjść poza świat choroby, przełamać lęk i poczucie bezradności. Podstawowym zadaniem takich programów edukacyjnych jest poprawa komfortu życia chorego i jego rodziny poprzez wypracowanie odpowiednich mechanizmów pomocnych w sytuacjach dla nich trudnych. W trakcie spotkań omawiana jest m.in. sytuacja, w której znalazł się chory, realne wsparcie, którego oczekuje od bliskich, umiejętność radzenia sobie ze stresem, komunikacja w rodzinie, budowanie prawidłowej samooceny przez pryzmat choroby, prawidłowy styl życia osoby z przewlekłą białaczką szpikową.

W ramach kampanii społecznej „Białaczka – sprawdź czy nie weszła ci w krew” powstał program Szkoła Życia z Przewlekłą Białaczką Szpikową. Stanowi on poszerzenie dotychczas prowadzonej kampanii o działania skierowane bezpośrednio do osób chorych na białaczkę i ich rodzin. Szkoła Życia z PBSz ma na celu pomoc pacjentom w adaptacji do procesu leczenia oraz wsparcie psychiczne chorych i ich rodzin. Warsztaty będą odbywać się co miesiąc w innym mieście, w którym znajdują się Kliniki Hematologii.

5 października 2010 roku w Warszawie odbyła się konferencja prasowa pt.: „Diagnoza: białaczka…”, zorganizowana przez Fundację Urszuli Jaworskiej i Instytut Praw Pacjenta i Edukacji Zdrowotnej. Spotkanie odbyło się w ramach trwającej od prawie dwóch lat społecznej kampanii edukacyjnej pt. „Białaczka – sprawdź czy nie weszła ci w krew”.

Podczas spotkania przypomniano znaczenie regularnego wykonywania morfologii krwi jako podstawowego badania diagnostycznego oraz zwrócono uwagę na konieczność przywrócenia tego badania do pakietu badań obowiązkowych zlecanych przez lekarza medycyny pracy. Zaprezentowano ilościowe dane dotyczące przeprowadzonych badań morfologicznych na przestrzeni ostatnich 4 lat. Wynika z nich, iż Polacy coraz chętniej wykonują morfologię krwi, co poświadcza, że wzrosła świadomość społeczeństwa polskiego w tym zakresie.Eksperci dyskutowali na temat warunków skutecznego leczenia. Podkreślili, jak ważne w tym procesie jest przestrzeganie przez pacjenta zaleceń lekarza dotyczących terapii, wsparcie ze strony rodziny, poprawa jakości życia.

Po konferencji uczestnicy mieli możliwość wykonania bezpłatnej morfologii krwi, któremu poddała się również Doda (Dorota Rabczewska), gość specjalny spotkania, osoba popierająca kampanię.