Zmiany hormonalne w cyklu kobiecym łatwo obserwować, gdyż najczęściej nie pozostają one bez wpływu na nasze samopoczucie, wygląd, a nawet i zachowanie. Jednakże odpowiedni poziom estrogenów, progesteronu, LH czy FSH – to nie wszystko. Śluz szyjkowy jest równie silnym uwarunkowaniem płodności co fakt zachodzącej owulacji.
 Jego obserwacja, choć wymaga systematyczności, jest dość łatwa i może ją wykonywać niemal każda kobieta.

Przemysław Binkiewicz, specjalista ginekolog-położnik, ordynator szpitala w Pyskowicach na Śląsku:

Śluz produkowany przez szyjkę macicy składa się przede wszystkim z wody (w około 90%), jednak zawiera także cukry, białka, enzymy. Śluz zależy nie tylko od poziomu hormonów, ale także od odpowiednich uwarunkowań w samej biocenozie pochwy. Ogromne znaczenie ma naturalna czystość pochwy. Naturalna, czyli zawierająca rozwijające się w pochwie pałeczki kwasu mlekowego, a nie uzyskiwana sztucznie poprzez stosowanie płynów czy innych preparatów do higieny intymnej. Stoją one niejako na straży czystości środowiska pochwy, gdyż uniemożliwiają rozwój innych bakterii poprzez wytwarzanie kwaśnego środowiska.

Na jakość śluzu ma wpływ to, jak się odżywiamy, np. siemię lniane ma właściwości polepszające śluz, podobnie jak olej z wiesiołka (jednakże zażywany tylko do owulacji). Ogromny wpływ mają także farmaceutyki, począwszy od syropów na kaszel (np. Flegamina rozrzedza śluz), aż po tabletki hormonalne.

Śluz szyjkowy a antykoncepcja hormonalna
Ze swojego doświadczenia mogę powiedzieć, że długotrwałe stosowanie hormonalnych środków antykoncepcyjnych niekorzystnie wpływa na śluz szyjkowy. Trafiają do mnie  pacjentki, które wiele lat stosowały antykoncepcję hormonalną – obojętnie czy w postaci plastrów czy tabletek. Jak wiemy antykoncepcja hormonalna blokuje zachodzące naturalnie procesy w ciele kobiety, dlatego też szyjka macicy odzwyczaja się od cyklów hormonalnych, a co za tym idzie - od produkcji śluzu. Parametry takiego śluzu szyjkowego są dużo gorsze, stąd kobiety, które mają problem z poczęciem dziecka trafiają właśnie do gabinetów ginekologicznych. Oczywiście medycyna oferuje w takim przypadku rozwiązania farmakologiczne – przy założeniu, że szyjka ogólnie jest zdrowa, że nie ma stanu zapalnego, czy nadżerki. Jednak leczenie i powrót do naturalnego stanu niejednokrotnie zajmuje długi czas. Jest to pewien paradks, gdyż najpierw poprzez stosowanie antykoncepcji hormonalnej odwlekamy moment poczęcia, a później, gdy kobieta pragnie dziecka – okazuje się, że na bycie mamą musi jeszcze czekać.

Nie ulegajmy także pewnego rodzaju mitom, że po stosowaniu antykoncepcji hormonalnej łatwo zachodzi się w ciążę, że są to ciąże mnogie. Są pewne statystyki mówiące  o takim zjawisku, najczęściej jednak dotyczy to krótkiego czasu stosowania antykoncepcji hormonalnej. Przy wieloletnim stosowaniu – zwykle można obserwować problemy ze śluzem.

W jaki sposób kobieta może obserwować zmiany śluzu?
Wygląd i konsystencja śluzu zmieniają się w zależności od dnia cyklu, stąd wyróżnia się kilka jego rodzajów. Łatwo zauważyć jak zmienia się śluz w trakcie cyklu – wystarczy siebie obserwować. Kobietom zalecamy zwykle obserwację śluzu zewnętrzną. Najłatwiej wykonywać obserwację przy korzystaniu z toalety, przed oddaniem moczu. Na jasnym papierze toaletowym można sprawdzić jak wygląda śluz – warto powtarzać obserwacje w ciągu dnia. Jeżeli kobieta sprawdza wygląd śluzu systematycznie, w którymś momencie zaczyna obserwować, że śluzu jest więcej, że zmienia on właściwości. To jest najprostsza obserwacja jakiej może samodzielnie dokonać kobieta. Obserwacji śluzu można się nauczyć taże u instruktora modelu Creighton – lista instruktorów jest dostępna w internecie.

Podczas wizyty ginekologicznej
Oprócz tego o sprawdzenie jakości śluzu możemy poprosić podczas wizyty ginekologicznej. Odwiedzając lekarza w okresie płodnym, może on sprawdzić parametry śluzu i tym samym określić czy jest on prawidłowy czy nie. Jeżeli staramy się o dziecko, dodatkowo lekarz może wykonać badanie ultrasonograficzne w trakcie którego można zaobserwować wzrost pęcherzyka z komórką jajową.

Okres płodny
Okres płodny można zauważyć właśnie poprzez samoobserwację śluzu – a jeżeli nie mamy w tym wprawy, bądź śluz jest kiepskiej jakości, warto wspomagać się urządzeniami medycznymi jak komputery cyklu Lady-Comp, Baby-Comp czy Pearly. Poprzez codzienny pomiar temperatury pod językiem komputer analizuje cykl i informuje kobietę za pomocą światełek czy znajduje się ona w fazie płodnej (czerwona lampka) czy niepłodnej (zielona). Komputery cyklu można z powodzeniem stosować jako naturalną metodę regulacji poczęć – przy bardzo wysokim wkaźniku Pearla (w ujęciu procentowym 99,36%), kobieta w każdym cyklu może sama decydować czy chce zajść w ciążę, czy nie. Brak ingerencji w cykl – jak to ma miejsce w przypadku farmakologicznych metod antykoncepcyjnych – wpływa pozytywnie na zdrowie i samopoczucie kobiety.

Co jeszcze może zrobić kobieta?
Zdrowa dieta, przyjazna antykoncepcja nie ingerująca w organizm oraz unikanie nadmiernego  stosowania płynów do higieny intymnej i sztucznych kosmetyków, które zawierają mnóstwo substancji o trudnym do przewidzenia wpływie na organizm danej kobiety – to może zrobić kobieta aby dbać o swoje zdrowie intymne.  Kolejnym często popełnianym błędem higienicznym  jest całkowite usuwanie owłosienia w okolicach intymnych – wtedy przy użyciu pieniącego się mydła, bądź środka myjącego w płynie, jest wielce prawdopodobne, że piana czy płyn dostaną się do środka pochwy. Grozi to wystąpieniem różnego rodzaju podrażnień.

Autor: dr Przemysław Binkiewicz, ginekolog-położnik

Najczęściej zadawane pytania

Podobne artykuły:

Antykoncepcja awaryjna
Antykoncepcja awaryjna skuteczno?
Wersja do druku