Co to jest biegunka podróżnych i jakie są jej przyczyny?

Biegunka podróżnych, zwana też klątwą Montezumy, ma charakter ostry. Może wystąpić w trakcie podróży lub do 10 dni od jej zakończenia (1). Najczęściej pojawia się u osób, które wyjeżdżają z krajów rozwiniętych do rozwijających się, zwłaszcza położonych w ciepłej strefie klimatycznej. Najczęściej występuje w Azji Południowej i Południowo-Wschodniej, w Afryce Subsaharyjskiej oraz w strefie klimatu gorącego Ameryki Południowej (2).

Przyczyny biegunki podróżnych

W zdecydowanej większości przypadków za wystąpienie biegunki podróżnych odpowiada czynnik bakteryjny, z czego większość zakażeń ma związek z enterotoksycznym szczepem pałeczki okrężnicy (Escherichia coli) (1, 2). Infekcję wywołują też Salmonella, Campylobacter jejuni i Shigella shigae. Za biegunkę podróżnych odpowiadają także w niewielkim stopniu wirusy z grupy rota- i norowirusów oraz pierwotniaki (2).

Do zakażenia dochodzi najczęściej poprzez spożycie zanieczyszczonej wody, żywności oraz za pośrednictwem brudnych rąk (1). W grupie osób najbardziej narażonych na zachorowanie są małe dzieci (poniżej 2. roku życia) oraz młodzi dorośli (20-30 lat). Większe prawdopodobieństwo infekcji występuje ponadto u osób zmagających się z nieswoistym zapaleniem jelit, chorobą Leśniowskiego i Crohna oraz u pacjentów z obniżoną odpornością.

Objawy biegunki podróżnych

Biegunka podróżnych ma związek z zakażeniem układu pokarmowego. Objawia się częstymi, luźnymi stolcami, bólem brzucha, niekiedy gorączką, wymiotami i nudnościami (1). Chorobie może towarzyszyć złe samopoczucie. Infekcja w większości przypadków ma łagodny przebieg, nie powoduje powikłań, a pacjent nie wymaga hospitalizacji.

Jak leczy się biegunkę podróżnych?

W przypadku biegunki podróżnych podstawą terapii jest łagodzenie jej objawów oraz ograniczenie ryzyka wystąpienia powikłań (2). Najważniejsze jest nawodnienie, by nie dopuścić do odwodnienia organizmu. Zaleca się picie wody mineralnej i słabych naparów (np. herbat). W przypadku dzieci oraz u osób z ciężkimi objawami infekcji zaleca się stosowanie elektrolitów.

W terapii i profilaktyce biegunki podróżnych zastosowanie znajdują też probiotyki (3). Skuteczne w tym przypadku są produkty, w których znajdują się szczepy Lactobacillus rhamnosus oraz Saccharomyces boulardii. W swoim składzie posiadają je m.in. Osłonik oraz Linex. Probiotyk zaleca się przyjmować na kilka dni przed planowaną podróżą, w jej trakcie oraz po powrocie. Może być on również wzbogacony składnikami wzmacniającymi odporność. Linex Complex zawiera witaminy z grupy B oraz cynk, które pozytywnie oddziałują na układ immunologiczny, a Trilac – bifidobakterie, których ilość w przewodzie pokarmowym maleje zwłaszcza u osób dorosłych i starszych.

Synbiotyk Linex Forte zawiera dwa szczepy bakterii kwasu mlekowego (Lactobacillus acidophilus, LA5® i Bifidobacterium animalis subsp. lactis, BB-12®) oraz dodatkowo inulinę i olifruktozę, które stanowią naturalne źródło energii dla bakterii. Z kolei probiotyk Trilac to preparat zawierający wyselekcjonowane szczepy bakterii probiotycznych z rodzaju Lactobacillus acidophilus, Lactobacillus delbrueckii subsp. bulgarius oraz Bifidobacterium lactis obniżające pH w przewodzie pokarmowym.

Leczenie biegunki podróżnych może też wymagać przyjmowania antybiotyków. Nie należy ich jednak stosować zapobiegawczo, gdyż tego rodzaju leki mogą wywołać działania niepożądane oraz doprowadzić do rozwoju antybiotykooporności. Wyjątek stanowią osoby obarczone dużym ryzykiem zachorowania i ciężkiego przebiegu biegunki podróżnych, m.in. pacjenci z cukrzycą, osoby przyjmujące leki immunosupresyjne (1).

W trakcie leczenia biegunki podróżnych antybiotykami również zaleca się stosować preparaty takie jak Bactilac, Probiotex czy Linex. Probiotyk zminimalizuje skutki uboczne terapii, m.in. bóle brzucha, nudności oraz wzmocni odporność.

Czy biegunce podróżnych można zapobiec?

Zapobiec biegunce podróżnych można poprzez ścisłe zachowanie higieny. Należy myć ręce przed jedzeniem oraz podczas przygotowywania posiłków (1). Zaleca się unikać potraw z nieznanego źródła, np. ulicznych straganów, spożywania dań surowych, niedogotowanych. Pić należy wodę butelkowaną.

Dobrze jest także odpowiednio wyposażyć apteczkę. Preparaty takie jak Linex czy Trilac warto mieć ze sobą podczas każdej podróży. Są dostępne bez recepty i wykazują dużą skuteczność. Można je stosować również osłonowo w trakcie przyjmowania antybiotyków.

1. Mach T. Biegunka podróżnych. W: Szczeklik A., Gajewski P., red. Interna Szczeklika – podręcznik chorób wewnętrznych 2014. Wyd. 4. Kraków: Medycyna Praktyczna; 2014: 989–990.
2. Wroczyńska A., Nahorski W. L. Profilaktyka cholery i biegunki podróżnych. Zakażenia. 2010; 2: 113–117.
3. Cichy W., Gałęcka M., Szachta P. Probiotyki jako alternatywne rozwiązanie i wsparcie terapii tradycyjnych. Zakażenia. 2010; 6: 2–8.