Najlepsze sposoby badania zaburzeń sennych

Istnieje wiele zaburzeń snu, które mogą zakłócać nocny odpoczynek, a nawet być zagrożeniem dla życia. Jakość snu ma ogromny wpływ na nasze samopoczucie i zdrowie w ciągu dnia. Kiedy jesteśmy wypoczęci, lepiej wypełniamy nasze obowiązki, sprawniej działamy i jesteśmy mniej podatni na stres. Dlatego bardzo ważne jest znalezienie przyczyny tego zjawiska i jak najszybsze rozpoczęcie leczenia. Dowiedzmy się, jakie są najlepsze sposoby diagnozowania zaburzeń sennych!

Co to są zaburzenia snu?

Sen to regeneracja całego organizmu a prawidłowy jego przebieg sprawia, że mamy lepszy nastrój, kontrolujemy emocje, lepiej radzimy sobie ze stresem i jesteśmy bardziej kreatywni. Każde jego zaburzenie wpływa negatywnie na fizyczne, umysłowe i emocjonalne funkcjonowanie człowieka.

Zaburzenia senne to inaczej grupa zaburzeń snu, które dotyczą długości i jakości snu. Polegają one na występowaniu nieprawidłowych zjawisk lub zdarzeń podczas snu, uniemożliwiając prowadzenie normalnej aktywności życiowej. Zaburzenia mogą powodować choroby zagrażające życiu.

Rodzaje zaburzeń snu

W Polsce według Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych opracowanej przez WHO zaburzenia snu dzielimy na:

• Organiczne zaburzenia snu - są jednym z objawów innego schorzenia psychicznego lub somatycznego, do których należą narkolepsja, katalepsja, chrapanie czy bezdech senny.
   

• Nieorganiczne zaburzenia snu - są to odrębne schorzenia wywołane czynnikami emocjonalnymi i psychicznymi, zalicza się do nich bezsenność, somnambulizm, lęki nocne czy koszmary senne.

Do najbardziej znanych zaburzeń snu należą:

• bezsenność,

• narkolepsja,

• somnambulizm,

• chrapanie,

• lęki nocne,

• koszmary senne.

Bezsenność jest to zaburzenie polegające na zbyt krótkim lub nieregularnym śnie. Dzielimy ją na:

• bezsenność przygodną (trwa do kilku dni),

• bezsenność krótkotrwałą (trwa do 3 tygodni),

• bezsenność przewlekłą (ten rodzaj zaburzenia snu jest traktowany jako choroba).

Bezsenność przewlekła, czyli trwająca powyżej miesiąca zazwyczaj powiązana jest z chorobami psychicznymi, depresją, chorobami somatycznymi takimi jak przewlekła zaporowa choroba płuc, zaburzeniami hormonalnymi czy schorzeniami neurologicznymi lub też z odstawieniem substancji psychoaktywnych.

Narkolepsja jest przewlekłą chorobą neurologiczną. Charakteryzuje się występowaniem takich objawów jak:

• Nadmierna senność w ciągu dnia, czyli przytłaczające uczucie potrzeby snu nawet kilka razy dziennie.
   

• Katapleksja objawiająca się nagłym obniżeniem mięśni szkieletowych bez utraty przytomności.
   

• Paraliż przysenny charakteryzuje się tym, że osoba nie może wykonać żadnego ruchu podczas zasypiania lub po obudzeniu się

Somnambulizm nazywany również lunatykowaniem oznacza wykonywanie różnorodnych czynności ruchowych bez pełnego wybudzenia się ze snu. Lunatykowanie może się objawiać:

• siadaniem na łóżku,

• chodzeniem po schodach,

• przygotowywaniem posiłków,

• próbą prowadzenia samochodu.

W czasie tych epizodów twarz pozostaje obojętna i osoba ta nie reaguje na polecenia innej osoby. Po przebudzeniu lunatycy nie pamiętają, o tym co się stało.

Chrapanie należy do najczęstszych zaburzeń w czasie snu. To słyszalny charakterystyczny dźwięk. Powstaje on na skutek drgań rozluźnionych mięśni podniebienia miękkiego i gardła. Główne przyczyny chrapania to:

• krzywa przegroda nosowa,

• polipy,

• przerost migdałków,

• alergie,

• otyłość,

• infekcje układu oddechowego.

Lęki nocne charakteryzują się nagłym wybudzeniem z towarzyszącymi mu napadami paniki czy krzyku. Pojawiają się one podczas stanu snu głębokiego i trwają około 10 minut. Objawami między innymi są:

• przyśpieszony oddech i puls,

• rozszerzone źrenice,

• pocenie się,

• napięte mięśnie,

• krzyki i jęki,

• wymachiwanie kończynami.

Przyczyny lęków nocnych najprawdopodobniej mają związek z chorobami psychicznymi jak depresja, zaburzenia lękowe czy choroba afektywna dwubiegunowa.

Koszmary senne nazywane są potocznie marzeniami sennymi o charakterze negatywnym, wywołującym strach i lęk. Zwykle powodują gwałtowne wybudzenie się, po którym trudno ponownie zasnąć. Związane są z takimi emocjami jak złość, smutek czy strach. Długotrwałe i powtarzające się często koszmary mogą prowadzić do problemów psychicznych i fizycznych

Przyczyny zaburzeń snu

Przyczyn zaburzeń snu jest bardzo wiele. Na niektóre z nich mamy wpływ i możemy je samodzielnie modyfikować, ale występują również takie, które są niezależne od nas. Możemy wyodrębnić dwa podstawowe czynniki wpływające na jakość snu:

1. Czynniki środowiskowe

   • hałas,

   • temperatura i wilgotność w sypialni,

   • zmienne godziny snu i drzemki,

   • napoje zawierające kofeinę,

   • ciężkostrawne posiłki przed snem,

   • narkotyki i alkohol,

   • telewizja, internet, telefon.
      

2. Czynniki chorobowe i psychologiczne

   • depresja, stany lękowe, nerwice,

   • choroby fizyczne między innymi choroby układu krążenia czy problemy hormonalne,

   • przyjmowane leki,

   • przewlekły stres i problemy życiowe,

   • choroby powodujące dolegliwości bólowe np. urazy,

   • uzależnienia.

Czynników generujących zaburzenia snu jest bardzo dużo. Niewątpliwie jednym z nich jest stres, dlatego warto zastosować odpowiednie metody radzenia sobie z napięciem, stosując ćwiczenia relaksacyjne. Powinno się również prowadzić zdrowy tryb życia, zażywać dużo ruchu i utrzymywać równowagę pomiędzy życiem zawodowym i prywatnym.

Badanie snu - wskazania

Wskazaniem do przeprowadzenia badania snu jest przede wszystkim chrapanie. Jeżeli po teoretycznie przespanej nocy czujemy się zmęczeni, mamy problemy z koncentracją a przy tym towarzyszy nam ból głowy i nadmierna senność w ciągu dnia, warto udać się do lekarza. Takie objawy mogą być spowodowane obturacyjnym bezdechem sennym.

Obturacyjny bezdech senny (OBS) to choroba, w wyniku której u pacjenta w czasie snu dochodzi do zatrzymania oddychania lub jego spłycenia. Mogą one trwać od kilku do kilkunastu sekund i powtarzają się od kilkunastu do kilkudziesięciu razy w ciągu jednej godziny.

Diagnostyka i leczenie zaburzeń snu

Diagnostykę zaburzeń snu należy rozpocząć od oceny ogólnego stanu zdrowia. Lekarz rodzinny zleci podstawowe badania laboratoryjne. Jeśli wykluczy on chorobę somatyczną, kolejnym etapem jest wykluczenie zaburzeń psychicznych. W tym celu należy skonsultować się z lekarzem psychiatrą. Jeżeli problemy ze snem nie wynikają ani z choroby somatycznej, i psychicznej można się udać do specjalistycznego ośrodka medycyny snu (wykaz ośrodków dostępny jest na stronie Polskiego Towarzystwa Badań nad Snem) lub do pracowni snu, które znajdziesz na zdrowysen.info.

Jednym z podstawowych badań wykrywających zaburzenia snu jest badanie poligraficzne snu. Badanie to jest uproszczoną wersją polisomnografii i może być wykonywane w domu. Poligraf podczas snu rejestruje i zapisuje:

• wskaźnik bezdechu sennego,

• wskaźnik spłycenia oddechu,

• ograniczenie przepływu powietrza,

• chrapanie,

• wskaźnik obniżenia nasycenia krwi tlenem.
   

Instrukcja badania poligraficznego

Podczas wizyty specjalista zaprogramuje i przygotuje urządzenie do badania, wprowadzając datę i godzinę, o której urządzenie samoczynnie rozpocznie badanie lub udzieli instrukcji, jak urządzenie zaprogramować samemu.

Pacjent otrzyma poligraf do domu, który zakłada przed pójściem spać. W skład zestawu wchodzi:

1) Pas oddechowy, który zakładany jest wokół klatki piersiowej.

2) Kaniula oddechowa, która umieszczana jest pod nozdrzami.

3) Pulsoksymetr założony na palec wskazujący.

Badanie trwa około 5-6 godzin. Zwykle wystarcza to do właściwego rozpoznania.

Najdokładniejszym badaniem pozwalającym na wykrycie zaburzeń oddychania podczas snu jest badanie polisomnograficzne. Badany musi spędzić całą noc w szpitalu lub w laboratorium badań snu podpięty do aparatury. Czujniki rejestrują najistotniejsze procesy, jakie zachodzą w organizmie podczas snu między innymi fale mózgowe, ruchy gałek ocznych, napięcie mięśni, wykrywa mikroprzebudzenia typowe dla bezdechu sennego, przepływ powietrza przez usta i nos oraz poziom tlenu we krwi. Polisomnografię wykonuje się u osób w celu potwierdzenia lub wykluczenia obturacyjnego bezdechu sennego.
 

Powikłania zaburzeń snu

W przypadku bezsenności przewlekłej zwiększa się ryzyko wystąpienia depresji, nerwicy, nadciśnienia tętniczego, choroby niedokrwiennej serca czy cukrzycy typu 2.

Narkolepsja to choroba, która wpływa negatywnie na jakość codziennego funkcjonowania, przyczyniając się do wyobcowania i niezrozumienia oraz chorób psychicznych. Osoby z narkolepsją nie mogą wykonywać niektórych zawodów, pracować na wysokościach czy prowadzić pojazdów mechanicznych.

W przypadku lunatykowania największym zagrożeniem stanowią oni dla samych siebie. Znane są przypadki wychodzenie z domu i próba uruchomienia samochodu.

Osoby, u których występują lęki nocne czy koszmary są bardziej narażone na zaburzenia psychiczne.
 

Zapobieganie zaburzeniom snu

Jeśli zaburzenia w czasie snu nie są spowodowane chorobami współistniejącymi, można poprawić jakość i długość snu poprzez zmianę nawyków. Oto kilka propozycji:

• Odstawienie używek takich jak papierosy, alkohol i innych substancji mogących zakłócać sen.
   

• Zamiast słodyczy, fast foodów i innych niezdrowych przekąsek wybierać warzywa, ciemne pieczywo i zdrowe oleje roślinne.
   

• Zwiększenie aktywności fizycznej poprzez spacery, ćwiczenia na świeżym powietrzu pozwoli dotlenić mózg.
   

• Utrzymanie równowagi pomiędzy życiem prywatnym a zawodowym.
   

• Po ciężkim dniu pracy zadbać o relaks robiąc to, co się lubi.
   

• Nie jeść, nie pracować i nie oglądać telewizji w łóżku.
   

• Starać się utrzymywać stałe pory zasypiania i wstawania, nawet w wolne dni oraz unikać drzemek.
   

• Zadbać o wywietrzenie pomieszczenia.

 Podsumowanie

Nieprawidłowy czas snu, jak również niepożądane zachowania w czasie jego trwania negatywnie wpływają na funkcjonowanie całego organizmu. Nieleczone zaburzenia snu niosą ze sobą poważne skutki zdrowotne.