Trudno wyobrazić sobie funkcjonowanie człowieka bez tlenu. Potrzebuje go prawie połowa procesów komórkowych. Ponieważ organizm nie potrafi go magazynować, drogi oddechowe muszą stale dbać o jego dostarczanie [1]. Nic więc dziwnego, że powinno się o nie troszczyć i nie dopuszczać do rozwoju chorób. Tylko jak to robić skutecznie? Sprawdź!

Górne i dolne drogi oddechowe – anatomia w skrócie

Układ oddechowy składa się z górnych i dolnych dróg oddechowych. Do tych pierwszych należą jama nosowa oraz gardło, natomiast drugie tworzą krtań, tchawica i oskrzela. Narządem wymiany gazowej w klatce piersiowej są płuca. Zanim jednak dojdzie do tego etapu, drogi oddechowe górne i dolne muszą zadbać o pobranie tlenu oraz dwutlenku węgla. Następnie zajmują się odpowiednim przygotowaniem ich do transportu. Powietrze wprowadzane do organizmu musi być czyste, ogrzane i właściwie nawilżone [1]. To dlatego zdrowe drogi oddechowe odgrywają tak dużą rolę w profilaktyce chorób dróg oddechowych.

Na jakie choroby narażone są drogi oddechowe?

Wdychane powietrze, wirusy, bakterie, alergeny (w tym pyłki roślin, kurz, sierść zwierząt) oraz nieleczone alergie sprzyjają rozwojowi chorób, które atakują dolne lub górne drogi oddechowe [2]. Jednym z najczęstszych schorzeń są ostre infekcje o podłożu wirusowym. To one odpowiadają za przekrwienie i obrzęk błony śluzowej oskrzeli, któremu towarzyszy odruch suchego kaszlu połączony z uczuciem bólu i podrażnienia górnych dróg oddechowych. Gdy infekcja przejdzie w stan przewlekły, pojawia się kaszel z odkrztuszaniem zalegającej wydzieliny [3].

Znaczną grupę schorzeń dróg oddechowych i innych struktur stanowią przewlekłe choroby układu oddechowego. Są powszechne na całym świecie, a ich wzrost zapadalności dotyczy zwłaszcza dzieci i osób w podeszłym wieku. Do najczęstszych przewlekłych chorób układu oddechowego należą [4]:

  • alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych,
  • astma oskrzelowa,
  • eozynofilia płucna (gromadzenie się komórek powodujących stany zapalne w pęcherzykach płucnych i w tkance śródmiąższowej płuc),
  • nieżyt nosa,
  • obturacyjny bezdech podczas snu,
  • pylica płuc (osadzanie się pyłów w płucach),
  • przewlekłe choroby opłucnej,
  • przewlekłe obturacyjne choroby płuc, włączając POChP (przewlekłą obturacyjną chorobę płuc), zapalenie oskrzeli i rozedmę,
  • przewlekłe zapalenie zatok przynosowych,
  • rak płuca oraz nowotwory układu oddechowego i śródpiersia,
  • rozstrzenie oskrzeli,
  • sarkoidoza (występowanie małych zapalnych guzków w różnych narządach ciała),
  • włóknienie płuc,
  • zespół sercowo-płucny oraz choroby krążenia płucnego, w tym zatorowość płucna, nadciśnienie płucne i serce płucne.

Z powodu przewlekłych chorób układu oddechowego wiele osób umiera zbyt wcześnie lub zmaga się z obniżoną jakością życia i poziomem sprawności na co dzień. Tymczasem schorzeniom tym da się zapobiegać [4].

Jak dbać o zdrowie dróg oddechowych?

Dbanie o prawidłowe funkcjonowanie układu oddechowego powinno skupiać się na wyeliminowaniu czynników ryzyka, które mogą powodować choroby. W ten sposób można zapobiegać, kontrolować i leczyć większość chorób (w tym postaci przewlekłych), które dotykają drogi oddechowe [2]. Podstawą jest tu zwrócenie uwagi na takie czynniki jak [4]:

  • palenie tytoniu bierne i czynne;
  • zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego oraz w domach i w mieszkaniach;
  • alergeny;
  • środowisko zawodowe, np. narażenie na pyły;
  • nieodpowiednia dieta;
  • zaburzenia poinfekcyjne ze strony układu oddechowego.

W celu zachowania zdrowia dróg oddechowych warto wdrożyć na co dzień szereg działań, które profilaktycznie wyeliminują zagrożenia chorobotwórcze, np. poprzez [2]:

  • wietrzenie pomieszczeń mieszkalnych;
  • unikanie kontaktu z alergenem;
  • trzymanie się z daleka od osób chorych na choroby zakaźne;
  • zaprzestanie palenia papierosów lub unikanie przebywania wśród dymu tytoniowego;
  • niedopuszczanie do przegrzania lub wychłodzenia organizmu;
  • spożywanie pełnowartościowych posiłków;
  • unikanie picia zimnych napojów;
  • spokojne wyleczenie innych chorób układu oddechowego;
  • aktywność fizyczną, zwłaszcza na świeżym powietrzu.

Warto również rozważyć szczepienia ochronne oraz profilaktycznie wykonywać prześwietlenie klatki piersiowej, by ocenić stan płuc i wcześnie wykryć ewentualne zmiany w ich obrębie [2]. Poza tym każdą niepokojącą dolegliwość ze strony dróg oddechowych warto skonsultować z lekarzem rodzinnym.

Bibliografia:

[1] Układ oddechowy i jego funkcje, Platforma edukacyjna MEiN (witryna internetowa: https://zpe.gov.pl/a/uklad-oddechowy-i-jego-funkcje/DpduCQG5g (dostęp: 03.08.2023)).

[2] Profilaktyka chorób układu oddechowego, Platforma edukacyjna MEiN (witryna internetowa: https://zpe.gov.pl/a/profilaktyka-chorob-ukladu-oddechowego/DNN5ltUvz (dostęp: 03.08.2023)).

[3] Gładka A., Zatoński T., Wpływ zanieczyszczenia powietrza na choroby układu oddechowego, KOSMOS 2016, Vol. 65, 4, s. 573–582.

[4] Bousquet J. i in., Światowy sojusz przeciwko przewlekłym chorobom układu oddechowego, Pneumonol. Alergol. Pol. 2008, 76, s. 160–169.

Na zlecenie marki Deflegmin

Najczęściej zadawane pytania

Podobne artykuły:

Wersja do druku