Szkice Zbigniewa Mikołejki dotyczą spraw różnorodnych, ale zawsze zaskakują świeżością i głębią spojrzenia. Kiedy pisze o sobie, o dojmującym poczuciu przemijania, nie czyni tego, by zamartwiać się nieuchronnością śmierci, ale wprost przeciwnie – by opowiedzieć o początku wszelkiego istnienia.

Potrafi dokonać erudycyjnej analizy biblijnych opisów gwałtu, by zaraz potem napisać o tym, o kryje się za sprawą Josefa Fritzla, a także o przemilczanym antysemityzmie Mircei Eliadego.

Czy zatem – trzeba teraz postawić to pytanie – Eliade był antysemitą? W potocznym tego słowa znaczeniu, które bezpośrednio prowadzi do prześladowań i przemocy, oczywiście nie. Myślę nawet, że tego rodzaju antysemityzm napełniał go odrazą. Antysemityzm Eliadego sięgał więc, podobnie jak było to u Juliusa Evoli, Giovanniego Gentilego i innych faszystów włoskich, w sferę idei, w sferę ducha. fragment

Niezależnie od tego, czy opisuje obrazy tajemniczego malarza (a właściwie – zdradźmy to – dwóch artystów skrytych pod wspólnym pseudonimem Monsù Desiderio), czy wskazuje antyżydowskie wątki w różnych czasach i miejscach, czy też zabiera nas do maleńkiej, urokliwej Krajenki, zawsze szuka tego, co pozostając wyjątkowym  i niepowtarzalnym, okazuje się uniwersalne. Czy uniwersalność ta jest cechą zjawisk i rzeczy, czy też nadaje ją im wiedza i wszechstronność Mikołejki?  

Profesor Mikołejko skupił się na mitycznych formach zachowań, które tkwią uśpione w mentalności jednostek czy wspólnot i ujawniają się nagle, nieproszone anarchizując nasze życie. Co więcej: ujawnić się muszą, ponieważ człowiek nie może lub nie potrafi uwolnić się od prawzorów zachowań zrodzonych z „Onego czasu”. Książka ta poszerza naszą wiedzę o nas samych. Takich, jakimi jesteśmy teraz, „na każdym miejscu i o każdej dobie”.
Prof. Ryszard Przybylski

Zbigniew Mikołejko (ur. 1951 w Lidzbarku Warmińskim) – filozof i historyk religii, eseista. Kierownik Zakładu Badań nad Religią w Instytucie Filozofii i Socjologii PAN, profesor Warszawskiej Wyższej Szkoły Humanistycznej im. Bolesława Prusa. Opublikował ponad osiemset tekstów w dziewięciu językach. Jest m.in. autorem książek: Elementy filozofii (sześć wydań: 1998.2008); Mity tradycjonalizmu integralnego (1998), Emaus oraz inne spojrzenia do wnętrza Pisma (1998), Żywoty świętych poprawione (W.A.B. 2001), Śmierć i tekst. Sytuacja ostateczna w perspektywie słowa (2001). Opatrzył posłowiem lub wstępem dzieła wybitnych teologów, filozofów i historyków, jak również głośne powieści o tematyce religijnej. Publikował m.in. na łamach „Gazety Wyborczej”, „Literatury na Świecie”, „Newsweeka”, „Res Publiki Nowej”, „Rzeczpospolitej”, „La Sicilia”, „Twórczości”, „Tygodnika Powszechnego”, „Uncaptive Minus”.

Najczęściej zadawane pytania

Podobne artykuły:

Wersja do druku