Olivier Todd - Albert Camus. Biografia

Dlaczego pierwsza powieść Camusa została wydana dopiero jedenaście lat po jego śmierci? Co ukształtowało poglądy znanego myśliciela i jednocześnie intelektualisty politycznie zaangażowanego? W jakim stopniu jego twórczość literacka jest autotematyczna? Biografia Camusa pióra Oliviera Todda to nieretuszowany portret wybitnego pisarza i filozofa. Todd ukazuje ewolucję poglądów swojego bohatera. Przytacza fragmenty jego dzienników, prywatnej korespondencji i utworów literackich. Okazuje się, że przyszły noblista w młodości fascynował się Szestowem, naśladował Nietzschego, czytywał Gide’a i Bergsona. Choć bywał krnąbrny i buńczuczny, o swoich profesorach wypowiadał się z estymą, nazywając ich „mistrzami”. Jednak decyzja o dalszej edukacji wymagała od niego wielkiej odwagi i determinacji. Jako intelektualista, literat i filozof stawał się bowiem „obcym” dla swoich krewnych i sąsiadów – ubogich i nierzadko niepiśmiennych robotników z przedmieścia Algieru.

Olivier Todd wyjaśnia, na czym polega fenomen Camusa – proroka w postideologicznych czasach. - „Queen’s Quarterly”

Jako typowy przedstawiciel swego pokolenia Camus był początkowo zwolennikiem komunizmu i idei pacyfistycznych. Przemoc napawała go odrazą – różnił się tym od wielu ówczesnych intelektualistów przejawiających krwiożercze instynkty. Nietypowa była również jego postawa socjaldemokraty reformatora, potępiającego wszelkie formy ucisku i zniewolenia. Z niepokojem obserwował szerzące się idee nacjonalistyczne. W Człowieku zbuntowanym stwierdza, że „walka nacjonalizmów, mająca przedstawić mechanizmy historii, okazała się co najmniej tak samo ważna jak walka klasowa”. Wypowiadając się w 1957 roku o losie Europy, z nadzieją patrzył w przyszłość, choć zdawał sobie sprawę z grożących niebezpieczeństw : „Nie wierzę w Europę, którą zjednoczyłaby jakaś ideologia lub religia. Nie wierzę też w Europę opierającą się wyłącznie na różnicach, wydaną na pastwę anarchii wskutek zwalczających się nacjonalizmów. Jeśli Europy nie unicestwi wojenna pożoga, zdoła przetrwać. Dołączy do niej również Rosja pomimo swojej odrębności”. Trudno znaleźć wówczas we Francji publicystę lub polityka przemawiającego w podobnym tonie. Wypowiedzi Camusa zawierały trafniejsze tezy niż całe tony traktatów i proroczych deklaracji.  (fragment)


Olivier Todd (ur. 1929) – absolwent Cambridge i Sorbony. Był reporterem, felietonistą i redaktorem „Le Nouvel Observateur” i „L’Express”. Pisał również do dodatku kulturalnego „The Times”, „London Review of Books” i „Newsweek International”. Pracował dla telewizji BBC i francuskiej telewizji publicznej. Jest autorem wielu powieści oraz biografii, m.in. André Malraux i Jacques’a Brela. Mieszka w Paryżu.