Leczenie atopowego zapalenia skóry

Inhibitory kalcyneuryny to nowa generacja preparatów, stosowanych w leczeniu atopowego zapalenia skóry (AZS). Ich działanie polega na hamowaniu aktywności komórek odpowiedzialnych za procesy zapalne w organizmie człowieka. Badania naukowe dowiodły, że inhibitory kalcyneuryny wykazują wysoką skuteczność w walce z AZS, nie wywołując przy tym istotnych skutków ubocznych. Są dobrze tolerowane i skuteczne zarówno w leczeniu choroby, jak i zapobieganiu jej nawrotom.

Mimo, że terapia inhibitorami kalcyneuryny jest obecnie jednym z najskuteczniejszych i najbezpieczniejszych sposobów leczenia AZS, to w Polsce wciąż nie jest refundowana. Pacjenci muszą ponosić wysokie koszty preparatów, mimo że AZS to jedna z najbardziej uciążliwych chorób, występująca średnio aż u 10 – 12 % całego społeczeństwa.

AZS dotyka przede wszystkim dzieci w wieku do 5. roku życia oraz młodzież. Objawy atopowego zapalenia skóry stwierdzono aż u 15 – 20 % dzieci będących w wieku szkolnym. Nie oznacza to jednak, że schorzenie to nie dotyczy dorosłych, ponieważ średnio co 20 dorosły człowiek ma objawy AZS. W ciągu ostatnich 20 lat zwiększyła się także znacznie zachorowalność na AZS – obecnie na schorzenie to zapada prawie trzykrotnie więcej osób niż w latach osiemdziesiątych.

AZS jest schorzeniem powszechnie bagatelizowanym, ponieważ nie zagraża bezpośrednio życiu. Mimo to jest poważnym problemem społecznym, ponieważ jest chorobą często występującą, przewlekłą, obniżającą jakość życia pacjentów, wpływającą na zwiększoną absencję w pracy oraz powodującą problemy psychospołeczne zarówno u dzieci, jak i dorosłych.

Mimo, że nie poznano dokładnie przyczyn występowania AZS, to wiadomo, że w większości przypadków choroba ta pojawia się na tle alergicznym, a także uwarunkowana jest genetycznie.  AZS kluczowe znaczenie ma rola alergenów. U niemowląt i małych dzieci na rozwój tej choroby mają wpływ przede wszystkim alergeny pokarmowe. U młodzieży i osób dorosłych dodatkowo niekorzystnie wpływają czynniki psychiczne i sytuacje stresowe. U wszystkich chorych czynnikami prowokującymi zaostrzenia zmian i nawroty może być zanieczyszczenie środowiska, a także klimat. Groźne mogą być u niektórych chorych alergeny pokarmowe, ponieważ ich spożycie u osób uczulonych wywołuje natychmiastową reakcję alergiczną. Najczęściej występuje alergia na mleko krowie i jego produkty, jaja kurze, czekoladę, owoce cytrusowe, drobno pestkowe, ryby, soję, pszenicę oraz orzeszki ziemne. Jeśli chodzi o alergeny powietrzno pochodne, to należą do nich roztocza kurzu domowego, alergeny pyłków roślin przenoszone przez wiatr na duże odległości, a także alergeny pochodzenia zwierzęcego, znajdujące się m.in. w sierści i naskórku zwierząt – przekonuje dr n. med. Danuta Rosińska Borkowska, specjalista w zakresie dermatologii.

---

Najważniejszymi i najbardziej uciążliwymi objawami atopowego zapalenia skóry są świąd i zmiany skórne, a przede wszystkim przewlekłość i nawrotowość tych objawów. Na skórze często pojawiają się silnie swędzące, rumieniowe grudki, które zlewają się w ogniska rumieniowo-naciekowe, liczne wydrapania, mogą pojawiać się także nadżerki, powierzchnie sączące. Ogniska dłużej trwające przybierają formę rumieniowo-złuszczającą. U niemowląt zmiany takie pojawiają się najczęściej na twarzy, szyi, na tułowiu i kończynach, u dzieci małych na kolanach, podudziach, dłoniach, śródstopiach, ale także na tułowiu. U dzieci starszych, młodzieży i osób dorosłych AZS występuje przede wszystkim na zgięciowych powierzchniach kończyn (doły łokciowe i podkolanowe).

Danuta Rosińska Borkowska podpowiada, że dzieci z AZS są rozdrażnione, niespokojne, mają kłopoty z koncentracją, z nauką, utrudnione kontakty z rówieśnikami. Wpływa to niekorzystnie na relacje rodzice - dziecko, często prowadzi do depresji i innych problemów psychicznych, spowodowanych ciężkim przebiegiem choroby, poczuciem wstydu i zażenowania własnym wyglądem, nie wspominając o cierpieniach, jakie niosą swędzące, piekące i często krwawiące zmiany na skórze. Dlatego AZS obniża jakość życia chorych i ich całych rodzin.

Niewątpliwym przełomem w leczeniu AZS stało się wprowadzenie wspomnianych inhibitorów kalcyneuryny. Największą zaletą tych preparatów jest brak działań ubocznych, które występują podczas stosowania innych substancji leczniczych. Działanie inhibitorów kalcyneuryny polega na hamowaniu aktywności komórek, odpowiedzialnych za procesy zapalne w organizmie człowieka. Wykazują one właściwości immunomodulujące i właśnie z tego powodu możliwe jest ich zastosowanie m.in. w różnych chorobach skóry. Znając patogenezę AZS, szczególnie w tej chorobie skóry znalazły one  wskazania do stosowania. Pochodne kalcyneuryny są cenne zarówno w leczeniu, jak i zapobieganiu nawrotom AZS.

Te nowoczesne preparaty są dobrze tolerowane, wydłużają one czas remisji i zapobiegają nawrotom choroby. W naszym kraju niestety leczenie tymi preparatami wciąż nie jest refundowane przez NFZ i jest to ich jedyny minus w nowych możliwościach terapeutycznych AZS. Terapia prowadzona przy użyciu inhibitorów kalcyneuryny jest powszechnie refundowana w Unii Europejskiej.


W trzech czwartych przypadków objawy AZS ustępują w okresie dojrzewania. Należy jednak pamiętać, że mimo ustąpienia dokuczliwych dolegliwości, skóra pozostaje nadal sucha i wrażliwa na działanie czynników zewnętrznych. Brak odpowiedniej pielęgnacji może spowodować nawrót choroby.