Alimenty - kto i komu może je płacić?

Alimenty kojarzone są głównie z sytuacją rozwodu, kiedy jeden z rodziców płaci je na rzecz dziecka, które pozostaje na wychowaniu drugiego rodzica. To sytuacja typowa, jednak nie jedyna. Kto i komu może płacić alimenty?

• Kto i od kogo może dostać alimenty?

• Dzieci wyjątkiem od reguły

• Sprawy o alimenty

Alimentami nazywa się świadczenia pieniężne lub w naturze, otrzymywane od członków rodziny. Sąd przyznaje je w sytuacji, w której osoba ubiegająca się o alimenty potrzebuje pomocy materialnej i pozostaje w niedostatku, czyli nie posiada własnych środków pozwalających na samodzielne utrzymanie się.

Kto i od kogo może dostać alimenty?

Najbardziej znane są sytuacje, w których sąd zasądza alimenty na rzecz dziecka od jednego z rodziców po rozwiązaniu małżeństwa przez rozwód. Ten przypadek spełnia podstawową zasadę przyznawania alimentów, według której alimenty przysługują krewnym w linii prostej, zarówno zstępnym, czyli dzieciom, wnukom, itd., jak i wstępnym - rodzicom, dziadkom, itd., oraz rodzeństwu. Alimenty mogą płacić także oboje rodzice na rzecz dziecka niepochodzącego z małżeństwa. Do mniej typowych sytuacji należy zasądzenie alimentów na rzecz byłego małżonka, które płaci na jego rzecz drugi z małżonków (były mąż byłej żonie lub odwrotnie) - taka sytuacja jest możliwa, jeśli rozwiedziony małżonek ubiegający się o alimenty znajduje się w niedostatku, a rozwód nie został zasądzony z jego wyłącznej winy. Alimenty są też przyznawane ojczymowi, macosze lub pasierbowi w przypadku, w którym ich przyznanie jest zgodne z zasadami życia społecznego, a także osobie przysposobionej, która pomoc materialną w postaci alimentów otrzyma od osoby przysposabiającej.

Dzieci wyjątkiem od reguły

Co do zasady, alimenty mogą zostać zasądzone, jeśli ubiegająca się o nie osoba spełni łącznie dwa warunki, tzn. znajduje się w niedostatku i nie ma możliwości samodzielnie zapewnić sobie środków do życia. Od tej reguły jest jednak wyjątek, a dotyczy on dzieci i obowiązku ich utrzymywania, jaki ciąży na rodzicach. Rodzice mają obowiązek łożyć na utrzymanie swoich dzieci do momentu, aż będą one w stanie utrzymać się same. Nie zawsze więc będzie to moment osiągnięcia pełnoletniości, a często okres ten wydłuży się, np. w przypadku, kiedy dziecko studiuje lub jest niepełnosprawne. W odniesieniu do dzieci nie ma więc zastosowania warunek pozostawania w niedostatku, ponieważ rodzic ma prawny obowiązek utrzymania dziecka i to właśnie na podstawie tego obowiązku dziecku przyznawane są alimenty. W wyjątkowych sytuacjach rodzic może jednak uchylić się od obowiązku zapłaty alimentów, jednak jest to możliwe jedynie w przypadku świadczeń dla dzieci pełnoletnich i wtedy, kiedy dziecko nie podejmuje starań zmierzających do usamodzielnienia się lub zapłata alimentów nadmiernie nadszarpnie budżet rodzica.

Sprawy o alimenty

Alimenty nie przysługują z przydziału, dlatego aby je uzyskać, należy złożyć pozew do właściwego sądu. Sprawy o alimenty rozpatruje sąd rejonowy w wydziale do spraw rodzinnych i nieletnich, właściwy dla miejsca zamieszkania pozwanego. Dlatego jeśli, np. matka dziecka ubiega się o alimenty Warszawa Ursus ze względu na miejsce zamieszkania ojca, to właściwym sądem do rozpatrzenia sprawy będzie Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy. Osoby pełnoletnie występują w sądzie samodzielnie, a dzieci niepełnoletnie są reprezentowane przez przedstawiciela ustawowego, którym najczęściej jest opiekujący się nim rodzic. Strony sporu mogą także skorzystać z pomocy prawnika, który będzie reprezentował ich interesy podczas całego procesu.