Budowa kolana: Jakie są najważniejsze elementy i jakie pełnią funkcje

Z jakich elementów składa się kolano?

Budowa kolana jest skomplikowaną strukturą, dzięki czemu umożliwia wykonywanie szerokiego zakres ruchów. To zginanie, prostowanie (staw zawiasowy) i rotacja w zgięciu. Najważniejszymi elementami kolana są mięśnie i więzadła, które są ze sobą połączone. Odpowiadają nie tylko za możliwość wykonywania ruchu, ale także za stabilizację stawu. [2]

Ponadto w stawie kolanowym wyróżnia się też rzepkę oraz dwie łąkotki, które pomagają równomiernie rozłożyć nacisk wywierany przez kość udową na kość piszczelową. Staw otacza torebka stawowa. Jest to tkanka, która pełni funkcję stabilizacyjną. W jej wnętrzu znajduje się maź stawowa. Jest to substancja odpowiadająca za zasilanie chrząstki w składniki odżywcze. [2]

Warto przyjrzeć się, jak wygląda budowa stawu kolanowego i jego anatomia kolana oraz poznać jego najważniejsze elementy, czyli mięśnie i więzadła. 

Więzadła kolana

Staw kolanowy jest podpierany przez cztery więzadła. Ich funkcją jest stabilizowanie kolana, a także umożliwienie poruszania kończyną (zgięcie i prostowanie, ruch obrotowy). [2]

Są to:

•      więzadło przyśrodkowe,
•      więzadło poboczne piszczelowe
•     więzadła krzyżowe przednie, 
•     więzadło krzyżowe tylne.

W przypadku poważnych kontuzji kolana więzadła mogą ulec naciągnięciu. Jeśli jest ono bardzo mocne, mogą również ulec zerwaniu. Jednym z najczęstszych urazów jest uszkodzenie więzadła krzyżowego przedniego. [2]

Mięśnie kolana

Kolejną ważną strukturą w stawie kolanowym są mięśnie. Ich dwie główne grupy umożliwiają ruch za pośrednictwem krzyżujących się na kolanie ścięgien. Mięśnie tylnej grupy uda pracują, gdy unosi się piętę w kierunku pośladków. Z kolei mięsień czworogłowy uda kurczy się podczas prostowania nogi oraz wykonywania takich czynności, jak podnoszenie nogi do przodu czy wchodzenie po schodach. [2]

Łąkotki

Łąkotki są włóknisto-chrzęstnymi strukturami, które pełnią funkcję amortyzatora pomiędzy kością udową i piszczelową. Przenoszą obciążenia i niwelują wstrząsy. Rozróżnia się łąkotkę boczną i łąkotkę przyśrodkową. Urazy kolana są bardzo często związane z uszkodzeniem właśnie tych struktur. [1]

Izolowane uszkodzenia łąkotek (czyli takie, w których pozostała część stawu nie ulega urazowi) zdarzają się zwykle osób młodych i uprawiających sport. Kontuzje często dotyczą łąkotki przyśrodkowej. Ból lokalizuje się zwykle na wysokości szpary stawowej. Wraz z nim występuje 
obrzęk i wysięk w stawie oraz uczucie przeskakiwania w kolanie. [1]

Rzepka

Rzepka to największa trzeszczka (mała, zaokrąglona kość, która wraz ze ścięgnami i więzadłami tworzy tzw. aparat trzeszczkowy) w ludzkim ciele. Znajduje się w obrębie ścięgna mięśnia czworogłowego uda. Jest płaska, ma trójkątny kształt z zaokrąglonymi wierzchołkami. Jej funkcją jest przede wszystkim poprawa zdolności wyprostu mięśnia czworogłowego. [2]

Rzepka może ulec zwichnięciu. Taki uraz jest charakterystyczny głównie dla dziewcząt. Leczenie polega w tym przypadku na nastawieniu rzepki, wykonaniu punkcji kolana wraz z usunięciem krwiaka. Wskazane jest co najmniej z 4-tygodniowe unieruchomienie. Zwichnięcia nawykowe niekiedy wymagają operacji, czyli artroskopowej rekonstrukcji troczków rzepki. [1]

Urazy kolana — jakie są najczęstsze?

Urazy stawu kolanowego zdarzają się często i mogą dawać różne symptomy. Najczęściej spotykane znajdziesz poniżej.

Związane z bólem i ograniczeniem ruchomości:

•   ból spoczynkowy,
•   ból po okresie nieaktywności,
•    obrzęki,
•    wrażliwość na ucisk
•    wysięk do stawu,
•    uczucie sztywności lub niestabilności,
•     zablokowania. [3]

Pierwszym krokiem w diagnostyce jest zawsze wywiad lekarski, a następnie badanie palpacyjne, czyli dotykowe badanie struktury kości, więzadeł, ścięgien i szpary stawowej. [3]

Najczęściej diagnozowanymi schorzeniami są:

• urazy więzadeł,
• urazy łąkotek,
• zwichnięcie i skręcenie kolana,
• rzadziej: zwichnięcie rzepki. [1]

Aby uniknąć takich urazów, warto zadbać o kolana. Przede wszystkim trzeba unikać narażania się na kontuzję, czyli zawsze poprzedzać ćwiczenia fizyczne rozgrzewką. Dodatkowo można wspomagać się przyjmowaniem preparatów z kolagenem, który odżywi chrząstkę stawową.

Na zlecenie marki 4Flex

Bibliografia:

1.Libura M., Urazy stawu kolanowego, uraz w obrębie kolana, Medycyna Praktyczna dla Pacjentów 2023, https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/130008,urazy-stawu-kolanowego-uraz-w-obrebie-kolana (dostęp 06.06.2023)

2.Co należy wiedzieć o budowie kolana, Medipage 2019, https://medipage.pl/pl/p/file/4b501b6606bb62aedba2e2e640178e2b/Rozdzial2_kolano.pdf (dostęp 27.07.2023)

3. Fossum Ch., Sommerfeld P., Tempelhof S., Diagnostyka (staw kolanowy), Edraurban.pl 2009, https://edraurban.pl/layout_test/book_file/141/technikiosteopatycznetom1.pdf (dostęp 27.07.2023)