Znaczenie nowoczesnej pielęgnacji skóry najmłodszych dzieci
Urodzenie dziecka jest ogromnym wydarzeniem w życiu każdej kobiety. Staje się matką – osobą odpowiedzialną za swoje maleństwo, zupełnie nieprzystosowane do obcego, nieznanego mu świata. Wszystkie narządy dziecka są niedojrzałe i będą dopiero stopniowo rozwijały się w ciągu pierwszych miesięcy, a nawet lat życia dziecka. Matka wiedząc o tym intuicyjnie i zdobywając coraz większą wiedzę na ten temat – zwykle rezygnuje lub zmniejsza swoje potrzeby na korzyść dziecka. Dziecko staje się najważniejsze!
Pierwszym kontaktem i językiem porozumienia między dzieckiem i matką staje się dotyk. To jemu, szczególnie w ostatnich latach, poświęca się wiele uwagi w piśmiennictwie medycznym, psychologicznym i środkach masowego przekazu. Podnosi się jego wielkie znaczenie w rozwoju emocjonalnym, intelektualnym, a także fizycznym dziecka, poprzez szybsze dojrzewanie mózgu i innych narządów.
Skóra jest bardzo ważnym narządem, szczególnie ważnym u noworodków i niemowląt. To poprzez skórę dziecko zaczyna komunikować się ze światem zewnętrznym. A niedojrzała skóra małych dzieci, szczególnie niemowląt i noworodków jest niezwykle wrażliwa, delikatna i bardzo łatwo ulega podrażnieniom. Dlatego zasady nowoczesnej pielęgnacji noworodków, niemowląt i małych dzieci powinny być oparte na znajomości specyfiki skóry dziecięcej – innej w różnych okresach rozwoju dziecka. Niedojrzała skóra dziecka wykazuje znaczne różnice anatomiczne i czynnościowe w porównaniu ze skórą człowieka dorosłego. Właśnie ta niedojrzałość i brak w pełni wykształconych naturalnych właściwości ochronnych skóry, tłumaczy potrzebę jej szczególnej pielęgnacji, zwłaszcza u noworodków i niemowląt.
Specyfika skóry noworodków, niemowląt i małych dzieci
Skóra u nowonarodzonego dziecka jest niedojrzała. Jest w stadium stałego rozwoju począwszy od okresu płodowego, poprzez okres noworodkowy, niemowlęcy i małego dziecka. Budowa skóry stopniowo zmienia się i dopiero pod koniec 2. roku życia swoją budową anatomiczną przypomina skórę człowieka dorosłego. Stopniowy jej rozwój warunkuje doskonalenie jej funkcji aż do stadium dorosłości.
Różnice w budowie skóry człowieka dorosłego a noworodka i niemowlęcia dotyczą głównie:
wielkości powierzchni w stosunku do masy ciała
dojrzałości poszczególnych warstw skóry
rozwoju, wielkości i rozmieszczenia gruczołów
typu owłosienia.
Dziecko rodzi się ze skórą nie umiejącą się bronić przed światem zewnętrznym. Mimo tej niedojrzałości, skóra zaraz po urodzeniu musi spełniać liczne funkcje konieczne do przeżycia organizmu. Skóra szczególnie noworodka i niemowlęcia nie spełnia swojej niezwykle ważnej funkcji ochronnej przed czynnikami drażniącymi działającymi z zewnątrz: drobnoustrojami (bakterie, wirusy, grzyby), czynnikami fizycznymi (promieniowanie UV), chemicznymi (środki kosmetyczne, higieniczne – myjące i piorące, substancje toksyczne, leki) i mechanicznymi (urazy, otarcia). Cienki, niedojrzały naskórek umożliwia znacznie łatwiejszą przepuszczalność, która powoduje wzmożoną przeznaskórkową utratę wody, większe wchłanianie substancji stosowanych zewnętrznie, szczególnie aplikowanych na duże obszary, zwłaszcza, że powierzchnia ciała małego dziecka w stosunku do jego masy jest znacznie większa niż u człowieka dorosłego. Niewykształcone jeszcze u noworodków i niemowląt zakończenia nerwowe oraz niedojrzały ośrodkowy układ nerwowy nie spełniają funkcji recepcyjnej skóry, która polega na odbieraniu bodźców bólu, dotyku, ciepła i zimna. Częsty, delikatny dotyk matki powoduje szybszy rozwój tej funkcji.
Zasady nowoczesnej pielęgnacji
Podstawowym celem pielęgnacji skóry noworodka, niemowlęcia i małego dziecka jest zapobieganie podrażnieniom i uszkodzeniom naskórka poprzez:
- unikanie czynników drażniących (chemicznych: środki myjące, kosmetyki, środki piorące; mechanicznych: zmniejszenie tarcia; fizykalnych: wilgoć, temperatura; wydalin naturalnych; atmosferycznych)
- utrzymanie odpowiedniego stopnia nawilżenia
- utrzymanie właściwej flory bakteryjnej
- unikanie ekspozycji (zbyt częstych i długotrwałych) na działanie promieni słonecznych
Najtrudniej jest uniknąć działania wielu z tych czynników w miejscu przylegania pieluszki i dlatego najczęściej dochodzi do powstawania zapalnych zmian skórnych u niemowląt i małych dzieci w tej właśnie lokalizacji. Zmiany te nazywane są pieluszkowym zapaleniem skóry (PZS) i stanowią największy problem w pielęgnacji niemowląt. Zapobieganiem powstawania podrażnień w tej okolicy jest nowoczesna pielęgnacja w postaci stosowania coraz bardziej udoskonalanych pieluszek.
Środki do pielęgnacji niemowląt i małych dzieci
- Łagodne, delikatne środki myjące (mydła, żele i płyny do kąpieli, szampony, chusteczki do czyszczenia skóry)
- Łagodne, delikatne środki piorące
- Nowoczesne pieluszki – zawierające wkłady żelowe, są coraz bardziej udoskonalane, aby były lekkie, miękkie, cienkie, przewiewne, dobrze dopasowujące się do skóry dziecka, miłe w dotyku a przede wszystkim maksymalnie absorbujące mocz
- Puder, oliwka, kremy pielęgnacyjne
- Kremy ochronne, preparaty z filtrami przeciwsłonecznymi
Od lat pojawia się na rynku coraz więcej preparatów pielęgnacyjnych dla dzieci. Dobór środków pielęgnacyjnych powinien być indywidualny, zależny od stanu skóry i wieku dziecka. Preparaty do pielęgnacji skóry małych dzieci, a szczególnie niemowląt powinny posiadać rekomendacje autorytatywnych instytucji pediatrycznych i dermatologicznych, które gwarantują, że skład jest dobrany zgodnie z wymogami dziecięcej skóry.
Porad udzieliła dr n. med. Danuta Rosińska-Borkowska
fot. Katarzyna Piwecka, fotografia rodzinna Poznań (www.katarzynapiwecka.pl)
...