Sezon na truskawki
Truskawki są jednymi z najpopularniejszych polskich owoców. Dziecko zapytane, jaki owoc najbardziej lubi, zazwyczaj odpowiada, że właśnie truskawki. Polska słynie z produkcji tych wspaniałych owoców, a liczba przepisów na truskawkowe ciasta i desery jest w naszym kraju największa w Europie.
Truskawki kuszą zapachem i smakiem, a ponadto zawierają dużo cennych związków chemicznych, dlatego zaleca się jeść ich jak najwięcej. Z truskawek można także przygotować domowe maseczki, które odżywiają i rozświetlają skórę twarzy, szyi i dekoltu. Tak jak i inne owoce mogą także pomóc w zrzuceniu zbędnych kilogramów, gdyż zawierają niespełna 40 kcal/100 g skumulowanych głównie w cukrze prostym- fruktozie. Owoce, z uwagi na dużą zawartość wody, wypełniając układ pokarmowy, zmniejszają odczuwanie głodu.
Truskawka, czyli poziomka
Z biologicznego punku widzenia truskawka nie jest gatunkiem rośliny występującym w stanie dzikiem w przyrodzie. Mało kto wie, że ten popularny w Polsce owoc to mieszaniec dwóch gatunków poziomki. Dzikie poziomki rosną prawie na całym świecie, z wyjątkiem Afryki i Antypodów. W starożytnej Europie cenione były głównie przez Rzymian, nie tylko ze względu na smaczne owoce, ale również z uwagi na swój ozdobny wygląd oraz właściwości lecznicze. Uważano wówczas, że pomagają w przeciwdziałaniu depresji, obniżają gorączkę, łagodzą infekcje gardła, choroby krwi i wątroby, a także odświeżają oddech. Mimo tych właściwości, przez wiele stuleci, Europejczycy poziomki pozyskiwali z lasu, a ich uprawę zaczęli dopiero w XIV wieku. Z kolei po drugiej stronie Atlantyku, ówcześni mieszkańcy Ameryki mieli już opanowaną sztukę rozmnażania i produkcji poziomek na przydomowych poletkach. Niestety, w tworzeniu truskawki udziału nie brała nasza rodzima, występująca w lasach, poziomka pospolita. Protoplastami truskawki są dwa gatunki poziomek amerykańskich: wirginijska, dziko rosnąca prawie na całym obszarze Ameryki Północnej oraz poziomka chilijska, którą spotkać można na piaszczystych wydmach pacyficznego wybrzeża Ameryki Południowej i na południowych obszarach Ameryki Północnej. Te dwa gatunki roślin występują na zupełnie innych terenach i preferują inne środowiska, dlatego fizycznie nie mogło dojść do ich skrzyżowania.
Pierwsze nasiona poziomki wirginijskiej trafiły do kolekcji europejskich ogrodów botanicznych w XVI w., a juz 100 lat później były ogólnie dostępne dla ogrodników. Z kolei poziomkę chilijską na Stary Kontynent przywieziono dopiero w XVIII w. Niestety były to rośliny wytwarzające wyłącznie kwiaty żeńskie, nie owocujące wcale lub bardzo słabo. Do spotkania tych dwóch smacznych amerykańskich poziomek doszło prawdopodobnie w jednym z holenderskich ogrodów botanicznych. Przypadkowe zapylenie kwiatów poziomki chilijskiej pyłkiem pochodzącym z kwiatów poziomki wirginijskiej zaowocowało niesamowitą niespodzianką. Nowe, o dużych i smacznych owocach, rośliny zaintrygowały botaników, a w 1776 roku francuski ogrodnik Antoine Nicholas Dechesne udowodnił, że pochodzą one z krzyżówki dwóch poziomek. Początkowo hybrydy (mieszańce dwóch odrębnych gatunków) nazywano poziomkami ananasowymi, w związku z podobnym do ananasa smakiem. Pod koniec XVIII hodowlą truskawek zajęli się Anglicy, którzy wypracowali stosowane obecnie techniki krzyżowania i wytworzyli wiele odmian tych smacznych owoców.
Dziś możemy cieszyć się truskawkami owocującymi wiele razy do roku, odmianami wczesnymi, późnymi, deserowymi, przystosowanymi do przetwórstwa czy nawet bardziej lub mniej słodkimi. Istnieje także wiele odmian dostosowanych do warunków glebowych i klimatycznych. Truskawki pochodzące z chłodniejszych rejonów strefy klimatu umiarkowanego są bardziej aromatyczne i smaczniejsze niż owoce z obszarów ciepłych, np. południowej Europy. Największymi producentami tych wyśmienitych owoców są Stany Zjednoczone, Hiszpania, Polska, Japonia oraz Chiny. Polska jeszcze do niedawna była największym w Europie eksporterem truskawek. Dziś niestety rynek zalewany jest przez tanie owoce z Chin, które produkowane są w nieznany sposób, skutkiem czego ich smak różni się zdecydowanie od krajowych.
Co lubią?
Truskawki nie są zbytnio wymagające odnośnie gleby, ale najlepiej udają się na ziemiach lekko kwaśnych (pH 5,5-6,0) przewiewnych, próchnicznych z niedużym dodatkiem gliny. Do założenia poletka nie będą się nadawały kotliny i zagłębienia terenu, gdzie gromadzi się zimne powietrze. Może to powodować w okresie wiosennym uszkadzanie kwiatów przez przymrozki. Pole pod truskawki powinno być wolne od szkodników glebowych, głównie: drutowców lub pędraków. Po stwierdzeniu ich występowania w ilości wyższej od progu zagrożenia, należy zrezygnować z danego pola lub zniszczyć szkodniki przed sadzeniem roślin.
Przed wsadzeniem roślin koniecznie musimy pozbyć się chwastów trwałych (perz, ostrożeń, powój). Nie należy zakładać truskawkowego poletka na ugorach, łąkach oraz w miejscach, gdzie wcześniej uprawiano już te smaczne owoce, a przekopaną glebę trzeba zasilić obornikiem. Nie możemy dopuścić do zachwaszczenia plantacji po jej założeniu, dlatego powinniśmy wokół roślin oraz z międzyrzędziach spulchniać glebę motyką. Na plantacjach owocujących (2-letnich i starszych) możemy również kosić po zbiorze liście (najpóźniej w 2 tyg. po zbiorach). Skoszone liście należy wygrabić i usunąć z poletka. Jest to dobry zabieg fitosanitarny, ograniczający występowanie chorób i szkodników.
Najlepszym terminem do zakładania truskawkowego poletka jest okres leni. Jeśli posiadamy dobrze ukorzenione sadzonki oraz występuje sprzyjająca aura (brak upałów bądź ciągłych deszczów) to w roku następnym uzyskujemy duży plon owoców. Na jesień z kolei pogoda zazwyczaj jest sprzyjająca, ale istnieje ryzyko nie ukorzenienia się sadzonek oraz ich przemarznięcia. Poza tym rośliny późno sadzone dają niewielki plon w roku następnym. Sadzenie truskawek wczesną wiosną jest korzystniejsze niż późnojesienne. Pod warunkiem, że dysponujemy sadzonkami. Truskawki bez problemów się ukorzeniają i silnie rosą po posadzeniu.
Samo zdrowie
Truskawki zawierają dużo witamin i niemal wszystkie najpotrzebniejsze dla człowieka makro i mikroelementy. Zawarty w truskawkach wapń, fosfor i magnez sprawiają, że ludzki organizm ulega odkwaszeniu, dlatego owoce te szczególnie polecane są osobom z problemami gastrycznymi oraz cukrzykom. Znajdujący się w dojrzałych owocach enzym ułatwiający trawienie, bromelina, również działa korzystnie na cały układ pokarmowy. Może ponadto pomagać w rozpuszczaniu skrzepów krwi i być przydatny w leczeniu chorób wieńcowych. Pomaga obniżać przekrwienie zatok, łagodzi infekcje przewodu moczowego, a także intensyfikuje działanie antybiotyków. Duża zawartość wody sprawia, że owoce te działają moczopędnie, co ma zastosowanie przy leczeniu chorób nerek. Z kolei wysoka zawartość żelaza może być przydatna w produkcji hemoglobiny oraz wzmocni nasz organizm. Truskawki powinni jeść także chorzy na reumatyzm, artretyzm oraz mający kłopoty z wątrobą, a także z prawidłowym krzepnięciem krwi, pracą serca i mięśni. Ponadto śladowe ilości manganu mogą wpływać korzystnie na skórę i włosy. Truskawka zawiera także pektyny - rozpuszczalne w wodzie wielocukry, obniżające poziom cholesterolu i neutralizujące substancje toksyczne. Te smaczne owoce w swoim składzie posiadają również fitocyny, działające bakteriobójczo oraz kwas elegonowy, który walcząc z wolnymi rodnikami, jest tarczą ochronną przed nowotworami. Z kolei antocyjany (glikozydy) zawarte w truskawkowych owocach obniżają kruchość naczyń włosowatych i polepszają jakość widzenia wzmagając ukrwienie oka. Pamiętajmy, że truskawka tak jak każdy owoc może uczulać. Dlatego na początku, gdy tylko pojawią się na naszej grządce nie można się nimi objadać.
Warto wiedzieć, że truskawek nie wolno moczyć zbyt długo w wodzie, z uwagi na wypłukanie cennych witamin i minerałów rozpuszczalnych właśnie w tym płynie. Pamiętajmy też, że szypułkę odrywamy od owocu dopiero po umyciu, nigdy przed! Nie tylko owoce działają korzystnie na ludzki organizm. Medycyna ludowa od dawna wykorzystuje także napary z liści truskawek przy niedokrwistości, kamicy żółciowej, szkorbucie i anemii, z uwagi na wysoki w nich udział składników mineralnych, w tym żelaza.
Truskawki i uroda
Oprócz swoich właściwości odżywczych truskawka znalazła także duże zastosowanie w kosmetologii. Późna wiosna i lato to najlepsza pora, na to by skórze twarzy zaaplikować truskawkową maseczkę. Jest to o tyle istotne, iż składniki zawarte w sokach owocowych świetnie nawilżają, oczyszczają, odprężają, rozjaśniają i odżywiają szorstką oraz zmęczoną cerę. Szczególnie intensywnie działa maseczka z truskawek, sprawiająca, ze skóra staje się delikatna w dotyku i świeża w wyglądzie. Obecne w truskawkach kwasy owocowe (cytrynowy, jabłkowy, salicylowy, oksalowy, winny), garbniki i witamina C delikatnie wybielają cerę i likwidują przebarwienia, w tym piegi. Truskawkowa maseczka polecana jest również dla osób z permanentnie przetłuszczającą się skórą, skłonną do wyprysków. Maseczki truskawkowe można aplikować sobie na wcześniej oczyszczoną skórę twarzy dekoltu i szyi, nie częściej niż dwa razy w tygodniu. Osoby o cerze wrażliwej powinny jednak dzień wcześniej przeprowadzić test uczuleniowy sprawdzając, czy bardzo silne soki owocowe, nie powodują żadnej nieoczekiwanej reakcji. Na oczyszczoną skórę przedramienia należy wetrzeć sobie kilka kropel truskawkowego soku. To samo można powtórzyć rozcierając truskawkę na skórze za uchem.
Najprostsze kosmetyczne użycie truskawek polega na rozgnieceniu na gładką masę kilku soczystych, niezbyt miękkich owoców i nałożeniu uzyskanej papki na oczyszczoną wcześniej skórę twarzy, szyi i dekoltu. Po 20 minutach, gdy maseczka zacznie wysychać, należy zmyć ją ciepłą wodą. Maseczkę rozświetlającą przygotowuje się z rozgniecionych świeżych lub mrożonych truskawek z dodatkiem łyżeczki wysokiej jakości oliwy z oliwek (extra vergine). Maseczka powinna znajdować się na twarzy 15-20 minut, po czym należy ją zmyć ciepłą wodą. Zabieg ten szczególnie polecany jest (z wykorzystaniem owoców mrożonych) podczas skracającego się dnia świetlnego oraz w okresie zimowym.
Z kolei odżywiająca maseczka truskawkowo-miodowa polecana jest dla skóry zmęczonej i szarej. Truskawki należy przetrzeć przez drobne sitko i usunąć jak najwięcej nasion po czym dodać dużą łyżkę miodu i dokładnie wymieszać. Uzyskaną masę nakłada się na 15 minut na twarz i dekolt, po czym zmywa się ciepła wodą lub mlekiem.
Owoc, który nie jest owocem
Owoc truskawki, zwany często jagodą z botanicznego punku widzenia nie jest jednak owocem, a rozrośniętym dnem kwiatowym. Faktyczne truskawkowe owoce, nazywane niełupkami, są małe, brązowe, chrupkie i znajdują się na powierzchni soczystego dna kwiatowego, zatopione mniej lub bardziej w jego miąższu.
Co znajdziemy w 100 g truskawek?
Aż 6,2 grama węglowodanów, 2,2 grama błonnika i tylko 0,6 gramów białka. Z kolei dość bogaty jest udział witamin i minerałów. 100 g truskawek zawiera: 30 μg witaminy A; 0,02 mg witaminy B1; 0,03 mg witaminy B2; 0,4 mg witaminy B3 (PP); 0,06 mg witaminy B6; 60 mg witaminy C; 0,2 mg witaminy E; 20 μg kwasu foliowego. Z minerałów największy udział mają: potas 160 mg, fosfor 23 mg i wapń 22 mg, magnez 12 mg, sód 2 mg, żelazo 0,7 mg oraz cynk 0,1 mg. Resztę truskawkowej masy (85- 93 %) stanowi woda
...