Oto kilka wskazówek jak dobrać buty, by na trasie były naszym najlepszym przyjacielem, a nie wrogiem, którego chcemy się jak najszybciej pozbyć.
Niskie czy wysokie?
Wśród wielu turystów pokutuje przekonanie, że w terenie sprawdzają się wyłącznie buty z wysoką cholewką. W rzeczywistości pierwszym pytaniem, jakie powinniśmy sobie zadać to: gdzie najczęściej będę chodził w moich butach? Wybierając się na szlak w Tatrach Wysokich będziemy potrzebować innego typu obuwia niż podczas spaceru na Gubałówkę.
Do chodzenia po dolinkach, lesie lub w innym łagodnym terenie, najlepszym rozwiązaniem będą buty niskie, sięgające poniżej kostki, tzw. All Terrain. Ten typ obuwia jest lżejszy od butów z wysoką cholewką. Znajdziemy w nim rozwiązania stosowane w wysokich butach trekkingowych – membranę zapobiegającą przemoknięciu, wyprofilowaną podeszwę zapewniającą stabilność stopy oraz wzmocnienia na palcach i pięcie.
Buty typu All Terrain są bardzo uniwersalne. Oprócz lekkich wycieczek można w nich uprawiać wiele innych form aktywności – nordic walking, jazdę na rowerze, chodzenie po mieście.
Górskie szlaki ze stromymi podejściami, rumowiska skalne czy całodzienne wędrówki w trudnym terenie – to warunki, w których najlepiej sprawdzą się buty trekkingowe. Cholewka sięga powyżej kostki i zapewnia odpowiednią stabilność nogi. Chroni tym samym przed skręceniem stawu skokowego podczas poruszania się w nierównym terenie.
Głęboko profilowana podeszwa zapewnia dobrą przyczepność w terenie, a wkładka wzmacniająca, usztywnia podeszwę. Buty trekkingowe często wyposażone są w membranę oraz klejone szwy. Dzięki temu chronią stopy przed wilgocią w razie niespodziewanej ulewy. W modelach z wyższej półki można spotkać zaczepy do mocowania raków.
Na co zwracać uwagę przy zakupie butów?
Gdy już wiemy w jakim terenie będziemy używać naszych butów, czas udać się na zakupy. Oto lista rzeczy, na które powinniśmy zwrócić szczególną uwagę w sklepie.
Wodoodporność
Producenci stosują dwa podstawowe sposoby zabezpieczenia butów przed przemakaniem. Pierwszy to membrana wewnętrzna. Jest to cienka poliuretanowa warstwa, składająca się z mikrokanalików. Otwory są na tyle małe, że nie przepuszczają wody do środka buta. Jednocześnie umożliwiają odprowadzanie pary wodnej wytwarzanej przez skórę i pozwalają jej oddychać. Membrany wysokiej klasy (np. Sympatex, eVent) mają gwarancję i zachowują swoje właściwości przez długi czas.
Drugi sposób to odpowiednia impregnacja powierzchni buta oraz szwów łączących jego elementy. To rozwiązanie stosuje się w przypadku obuwia wykonanego z różnych gatunków skóry. Przy dobrej pielęgnacji butów obydwie metody zapewniają odporność na wodę. Obydwie mają też swoje wady i zalety.
Buty bez membrany lepiej oddychają i przeważnie są tańsze. To dobry wybór gdy na szlaki wyruszamy przeważnie latem, gdy prawdopodobieństwo opadów jest mniejsze. Za buty z membraną trzeba trochę więcej zapłacić, ale sprawdzą się w sezonach deszczowych – wiosną, jesienią i przy zimowych wycieczkach w niższe partie gór.
Materiał
Naturalna skóra to wciąż podstawowy materiał, z jakiego wykonuje się buty do wycieczek górskich. Jej zalety to duża odporność na uszkodzenia mechaniczne, komfort użytkowania oraz łatwa pielęgnacja. Odpowiednio zaimpregnowane obuwie skórzane jest również wysoce odporne na wodę.
Na półkach sklepowych zobaczymy buty wykonane z miękkiej w dotyku skóry nubukowej, skóry licowej o gładkiej powierzchni i zwiększonej odporności na wodę oraz zamszu, który fakturą przypomina włoski.
W sklepach można znaleźć wiele modeli butów wykonanych z nowoczesnych tworzyw sztucznych. Ich zaletą jest mniejsza masa w porównaniu do obuwia skórzanego oraz duża wytrzymałość. Pewną wadą może być pielęgnacja – buty wymagają większej troski, aby zachowały swoje właściwości.
Podeszwa
To najważniejsza część obuwia, decydująca o bezpieczeństwie na szlaku. Bieżnik podeszwy powinien być głęboki i dobrze wyprofilowany, aby zapobiegać ślizganiu się buta przy chodzeniu po błocie i mokrych liściach.
W wielu modelach obuwia trekkingowego można znaleźć wysokiej jakości podeszwy produkowane przez włoską firmę Vibram. Najłatwiej rozpoznać je po charakterystycznym żółtym logo umieszczonym na spodzie buta. Często znani producenci opracowują własne modele podeszwy o równie dobrych właściwościach, takie jak podeszwa V-lite marki Hi-Tec.
Noski
Noski montuje się wewnątrz buta, aby zwiększyć sztywność oraz zapewnić odpowiednie oparcie dla stopy, zwłaszcza przy schodzeniu ze stromego zbocza. Dodatkowo zabezpieczają palce przy potknięciu o wystający konar lub kamień. W większości modeli butów noski wykonuje się z metalu lub tworzywa sztucznego, które jest równie wytrzymałe, a przy tym nieco lżejsze. Podobne wzmocnienia stosuje się w tylnej części buta, w celu zwiększenia stabilności pięty.
Sznurówki
Dobre buty trekkingowe mają wytrzymałe sznurówki, wykonane z szorstkiego materiału, który nie rozwiązuje się łatwo. Chyba nie ma bardziej irytującej rzeczy jak konieczność wiązania buta co pół godziny.
Oczka przez które przechodzą sznurówki oraz mocowania na cholewce powinny być wykonane ze stali nierdzewnej lub mocnego tworzywa sztucznego. Dobre wiązanie jest istotne, szczególnie w trakcie długiego marszu, kiedy stopa puchnie i zwiększa swoją objętość. Możliwość szybkiego dostosowania buta pozwoli zaoszczędzić nam trochę czasu.
Zanim kupisz – przymierz
„Przymierzanie butów trekkingowych różni się od kupowania obuwia, w którym na co dzień chodzimy po mieście – komentuje Jarosław Gewinner z firmy Martes Sport, importera sprzętu marki Hi-Tec - Najlepiej wybrać się na zakupy pod koniec dnia. Stopy zmęczone chodzeniem są trochę bardziej spuchnięte niż rano i mają rozmiar zbliżony do nogi po całodziennej wędrówce po szlaku”.
Upatrzony model powinno mierzyć się w skarpetach, w których będziemy chodzić w terenie. Jeżeli takich nie posiadamy, można założyć dwie pary grubych skarpet. Chodzi o to, by zapewnić pewien margines pomiędzy butem a stopą. Idealne rozwiązanie to kupno butów o pół numeru większych niż ten, który nosimy na co dzień.
Dobre buty łatwo się wkłada i zdejmuje. Po założeniu zwróćmy uwagę czy są wygodne i w żadnym miejscu nie uciskają palców, pięty lub kostki. Jeżeli okaże się, że mamy zbyt niskie podbicie, upewnijmy się, że można zniwelować różnicę sznurowadłami lub dzięki dodatkowej wkładce. Nadmierny luz w tym miejscu może zaowocować obtarciami.
„Będąc w sklepie załóż obydwa buty i zawiąż tak, jak przed wyjściem na szlak – radzi Jarosław Gewinner - Zwróć uwagę czy cholewka dobrze trzyma kostkę. Warto również zasymulować chodzenie w terenie. Można to zrobić na schodach. Wiele sklepów ma też specjalne pochylnie z kamieniami, ustawione pod kątem”.
Co po zakupie?
Buty trekkingowe najlepiej kupić kilka tygodni przed planowaną wyprawą. Przez ten czas należy je „rozchodzić”, najlepiej podczas spacerów w lekkim terenie (np. w lesie).
Po powrocie z wycieczki buty trzeba rozsznurować, wyjąć wkładki, dokładnie wyczyścić i zakonserwować. Właściwa pielęgnacja obuwia jest bardzo ważna. Nawet najlepsza membrana czy skóra wysokiej jakości nie zachowa swoich właściwości jeśli nie będziemy o nią dbać. Warto przeczytać ulotkę producenta dołączoną do butów i stosować zalecane środki do czyszczenia i impregnacji.
