Dojrzewanie komórki jajowej
Liczba komórek jajowych zostaje określona jeszcze przed narodzinami, jest to od 700 tysięcy do nawet 2 milionów, jednakże spora część z nich ulega zwyrodnieniu. Wraz z początkiem dojrzewania płciowego, uwalniane są tylko dojrzałe komórki jajowe - i tak dzieje się aż do menopauzy. W pierwszych dniach cyklu miesięcznego dojrzewa tzw. pęcherzyk Graafa. Gdy dochodzi do owulacji, pęcherzyk pęka, a komórka jajowa zostaje uwolniona i przedostaje się do jajowodu. Właśnie na tym etapie może dojść do zapłodnienia. Rozerwany pęcherzyk przekształca się w ciałko żółte wydzielające progesteron – hormon przygotowujący błonę śluzową macicy na przycięcie zarodka. Gdy nie dojdzie do poczęcia, stężenie hormonów spada, błona śluzowa złuszcza się i zostaje usunięta z organizmu w postaci miesiączki.
“Najprościej rzecz ujmując brak owulacji oznacza, że nie pękł pęcherzyk i nie wydostała się komórka jajowa”, tłumaczy Aleksandra Demiańczyk, ekspert ds. kobiecej płodności dystrybutora komputerów cyklu Lady-Comp, Baby-Comp i Pearly. Jednakże wbrew temu, co podejrzewa wiele kobiet - brak wystąpienia owulacji może, choć nie musi blokować miesiączkę: „Krwawienie może wystąpić w spodziewanym terminie, bądź z przesunięciem, także na tej podstawie kobieta nie może z całą pewnością stwierdzić, że owulacja miała miejsce bądź nie.” - mówi ekspertka.
Jak rozpoznać owulację?
Najczęściej kobiety są nieświadome momentu owulacji, zwłaszcza jeżeli nie obserwują swojego cyklu i związanych z jego zmianą objawów. Wyznacznikiem zbliżającej się owulacji jest obfita wydzielina z pochwy (przezroczysty, rozciągliwy śluz) i zmiany temperatury ciała. U niektórych pań podczas owulacji występuje nagły ostry ból wywołany znacznym rozciągnięciem ściany jajnika, czasem występuje też niewielkie plamienie okołoowulacyjne. W obserwacji cyklu pomagają tzw. komputery cyklu Lady-Comp, Baby-Comp czy Pearly, które na podstawie codziennych pomiarów temperatury ciała pod językiem wskazują owulację, występowanie dni płodnych i niepłodnych. Wydruki danych z tych urządzeń medycznych są niezwykle przydatne w zdiagnozowaniu występowania cykli bezowulacyjnych oraz niewydolności ciałka żółtego.
Przyczyny braku owulacji
Najczęściej spotykaną przyczyną braku owulacji jest zespół policystycznych jajników, co objawia się występowaniem małych pęcherzyków, zawierających na ogół nie w pełni rozwinięte komórki jajowe. Powodem zaburzenia cyklu mogą być także choroby przysadki i podwzgórza, nadmierna otyłość i przeciwnie – znaczna niedowaga. Ogromne znaczenie dla regularności cykli i występowania owulacji ma także stres psychiczny i styl życia. Kobiety często mają problem z pojawianiem się cykli bezowulacyjnych po 35 roku życia, po porodzie oraz po wieloletnim przyjmowaniu antykoncepcji hormonalnej. „Dość częstą przyczyną braku owulacji jest także wysoki poziom prolaktyny (nie tylko u kobiet po porodzie), która blokuje owulację.” - dodaje Aleksandra Demiańczyk - “Warto przy powtarzających się cyklach bezowulacyjnych zbadać stężenie prolaktyny we krwi. Proste badanie, które może potwierdzić bądź wykluczyć przyczynę braku owulacji.”
Czy mam cykle bezowulacyjne?
Najczęściej to właśnie kobiety długo starające się o dziecko, interesują się tematem braku owulacji i jego przyczynami. U zdrowej kobiety mogą wystąpić cykle bezowulacyjne – czasem zdarza się to raz, dwa razy w roku. Jeżeli jednak większość cykli charakteryzuje się brakiem owulacji, konieczna będzie konsultacja medyczna i podjęcie właściwego leczenia.
Beata Mąkolska - konsultacja merytoryczna: Aleksandra Demiańczyk, biolog