Istotą schorzenia są zaburzenia hormonalne. Schorzenie należy do najczęstszych endokrynopatii okresu rozrodczego – szacuje się, że zespół policystycznych jajników występuje u około 15% kobiet w okresie reprodukcyjnym! - mówi Dorota Skrobacka, lekarz ginekolog z Scanmed Multimedis w Krakowie.
Miesiączka – dowód w sprawie?
Zespół policystycznych jajników (PCO) to schorzenie, w którego obrazie klinicznym występują zaburzenia miesiączkowania. Kobiety dotknięte schorzeniem mają miesiączki rzadko, nieregularnie. Zdarza się, że miesiączka nie występuje w ogóle. Takie objawy występują u 90% pacjentek. Kłopoty z regularnymi miesiączkami nie są jedynym dowodem występowania PCO, ponieważ zdarza się, że kobiety miesiączkują, a mimo to cierpią na to schorzenie. Potrzebne są zatem dodatkowe objawy do postawienia rozpoznania. Na pewno są nimi trudności z zajściem w ciążę, ponieważ owulacja występuje bardzo rzadko lub wcale. Warto zaznaczyć, że obraz kliniczny zespołu policystycznych jajników może być zróżnicowany i zależny przede wszystkim od stopnia podwyższenia poziomu androgenów i zmian metabolicznych. Zwiększenie poziomu androgenów prowadzi w konsekwencji do występowaniem nadmiernego owłosienia o typie męskim, czyli włosy pojawiają się na twarzy, klatce piersiowej i brzuchu. Często pacjentki borykają się również z trądzikiem, otyłością, a w cięższych przypadkach obniżeniem barwy głosu. Kobiety z zespołem policystycznych jajników powinny być pod stałą opieką ginekologa endokrynologa nawet wtedy, gdy nie starają się o dziecko. Zaburzenia gospodarki lipidowej, węglowodanowej i otyłość są czynnikami ryzyka nadciśnienia, choroby wieńcowej czy choroby zatorowo-zakrzepowej. Kobiety z PCO częściej narażone są na rozwój raka endometrium czy raka sutka oraz depresję – opowiada dr Dorota Skrobacka.
Liczby mówią same za siebie!
Zespół policystycznych jajników jest przyczyną 73% przypadków braku owulacji i związanej z tym niepłodności, natomiast w 85% jest przyczyną występowania nadmiernego owłosienia i w 75% zaburzeń miesiączkowania o typie wtórnego braku miesiączki. Ponadto u połowy kobiet dotkniętych tym schorzeniem pojawia się duża skłonność do tycia.
Diagnoza i leczenie
Do postawienia diagnozy nie wystarczą same symptomy świadczące o chorobie. Niezbędne jest wykonanie USG narządów rodnych. Badanie USG pokazuje charakterystyczny dla choroby obraz jajników, które są powiększone, z licznymi obwodowo ułożonymi pęcherzykami jajnikowymi. Bardzo istotne dla potwierdzenia rozpoznania są również badania laboratoryjne. Oceniamy w nich m.in. poziom hormonów LH i FSH, testosteronu i androstendionu oraz prolaktyny. W PCO pojawiają się również inne zaburzenia hormonalne jak nadczynność nadnerczy czy hyperprolaktynemia. U chorych z tym zespołem mogą wystąpić zaburzenia gospodarki węglowodanowej w postaci upośledzenia tolerancji glukozy lub cukrzycy typu 2 czy podwyższonego poziomu insuliny. Mogą pojawić się zaburzenia gospodarki lipidowej oraz nieprawidłowości w układzie krzepnięcia – tłumaczy ginekolog z Scanmed Multimedis.
Leczenie PCO jest uzależnione od oczekiwanego efektu terapeutycznego, czyli czy pacjentka planuje ciąże, czy oczekuje regulacji cyklu miesiączkowego bądź zmniejszenia nadmiernego owłosienia. W leczeniu nieregularnych miesiączek czy nadmiernego owłosienia stosuje się preparaty hormonalne. Celem leczenia jest obniżenie poziomu androgenów i skutków jakie ich nadmiar wywołuje w organizmie. Leczenie jest długotrwałe i niestety nie pozwala na całkowite wyleczenie choroby. Przerwanie terapii skutkuje nawrotem dolegliwości. Oczywiście równolegle należy leczyć towarzyszące zaburzenia metaboliczne. Istotne efekty przynosi również redukcja masy ciała, dieta niskokaloryczna oraz aktywność fizyczna – mówi dr Skrobacka.
Spontaniczne zachodzenie w ciążę u młodych kobiet z PCO nie jest rzadkie. W przypadkach braku owulacji postępowaniem z wyboru jest podawanie leków stymulujących jajeczkowanie. Przy braku efektów stymulacji i narastaniu objawów choroby lekarz rozważa skierowanie pacjentki do leczenia operacyjnego.