Zamków, głównie w postaci trwałych ruin, i dworów dobrze zachowanych tu nie brakuje. Najpotężniejsza budowlą w regionie był niegdyś zamek Krzyżtopór. Jako trwała ruina, ale dobrze zachowana, z wieloma pomieszczeniami, jest chętnie odwiedzana przez turystów. Leży we wsi Ujazd na południowo – wschodnim krańcu Gór Świętokrzyskich.
Budowla powstawała w latach 1627 – 1644 z inicjatywy Krzysztofa Ossolińskiego, który zmarł rok po zakończeniu budowy. Po jego śmierci pałac (bo był to pałac, choć zwyczajowo nazywano go zamkiem, pewnie ze względu na potężne mury, nie miał jednak charakteru obronnego) przeszedł na własność syna, potem – dalszych krewnych. Podczas potopu szwedzkiego został ograbiony, a w czasie konfederacji barskiej w 1770 r. został zniszczony przez wojska rosyjskie. Odtąd opuszczony, niszczał.
Nazwa pałacu: Krzyżtopór wywodzi się od herbu Ossolińskich. Do tej pory na bramie wjazdowej do budynku znajdują się krzyż i topór. O wspaniałościach pałacu krążą legendy. Mówi się, choć nie ma pewności, czy to prawda, bo budynek nie zachował się na tyle, by to udowodnić, że architektura pałacu nawiązywała do kalendarza. Miało tam być 365 okien - jak dni w roku, 52 pokoi - jak tygodni, 12 wielkich komnat – jak miesięcy oraz 4 wieże – jak liczba pór roku. Opowiada się też o niezwykłym bogactwie wyposażenia wnętrz. W stajniach, które znajdowały się w podziemiach zamku, konie jadły paszę z marmurowych koryt i przeglądały się w kryształowych lustrach. Warto przyjechać do Ujazdu w dzień, kiedy odbywają się na dziedzińcu turnieje rycerskie czy inscenizacja bitwy ze Szwedami.
W regionie trzeba zatrzymać się na dłużej. Tanie noclegi w Górach Świętokrzyskich umożliwiają dłuższy pobyt i dodatkowe atrakcje. Następnego dnia bowiem można się udać na zachodni kraniec gór, do Chęcin. Jest to niewielkie miasteczko położone przy trasie Kielce – Kraków. Na wzniesieniu górującym nad miastem z daleka widoczne są potężne mury dwóch baszt zamkowych. Zachowały się jeszcze fragmenty murów i głęboka studnia.
Zamek wybudowano za panowania Władysława Łokietka, na przełomie XIII i XIV wieku. Do czasów potopu szwedzkiego zachowywał świetność, by na początku XVIII wieku popaść w całkowitą ruinę. Do tej pory krążą legendy o zakopanych tu skarbach, które miała zostawić królowa Bona, opuszczając Polskę. Jednak nawet aktualnie robione badania archeologiczne tego nie potwierdzają.
Na wzniesienie prowadzi dość stroma ścieżka. Należy wchodzić po wschodnim zboczu góry. Nagrodą za trudy wędrówki są wspaniałe widoki na okolicę, zwłaszcza że można podziwiać świętokrzyskie krajobrazy z wieży widokowej. Podobno w pogodne dni widać stamtąd wierzchołki Tatr.