W jaki sposób organizm nabiera odporność na patogen?
Każdy z nas posiada dwa rodzaje odporności: wrodzoną oraz nabytą. Odporność wrodzoną, jak sama nazwa wskazuje, posiadamy od momentu urodzenia. Do elementów wchodzących w skład odporności wrodzonej należą min. naturalne bariery biologiczne jak skóra. W sytuacji, gdy patogeny pokonają te bariery wówczas układ odpornościowy noworodków, który nie miał dotychczas kontaktu z patogenami, odpowiada na ich obecność w sposób nieswoisty. Rozpoznaje on intruza i w każdym wypadku, niezależnie od typu patogenu, dochodzi do takiej samej odpowiedzi obronnej . Co ważne w przypadku odporności wrodzonej nie występuje pamięć immunologiczna.
Drugi rodzaj odporności jest przez nas nabywany w trakcie życia osobniczego w wyniku kontaktu z drobnoustrojami. Odporność nabyta charakteryzuje się przede wszystkim występowaniem pamięci immunologicznej. Oznacza to, że w wyniku wniknięcia patogenu do organizmu oprócz komórek odpornościowych walczących z intruzem produkowane są również komórki pamięci, odpowiedzialne za „zapamiętywanie” charakterystycznych cech patogenu. Dzięki pamięci immunologicznej w wyniku kolejnego wniknięcia drobnoustroju do organizmu dochodzi do szybkiej odpowiedzi układu odpornościowego i zahamowania jego namnażania.
Szczepienia, a stymulacja układu odpornościowego
W skład szczepionek mogą wchodzić fragmenty patogenów, osłabione lub zabite bakterie i wirusy albo produkty metabolizmu komórek bakteryjnych. Wprowadzane są one do organizmu ludzkiego w postaci szczepionki i wywołują odpowiedź immunologiczną skierowaną specyficznie przeciwko danym patogenom.
Wyróżnić można szczepionki uodparniające organizm na bakterie, wirusy albo szczepionki mieszane. Po podaniu szczepionki układ odpornościowy odpowiada w taki sam sposób jakby miał do czynienia z funkcjonalnym patogenem. Dzięki temu wszystkie mechanizmy odporności zostają aktywowane, również te odpowiedzialne za powstawanie pamięci immunologicznej. W przypadku kolejnego kontakt z drobnoustrojem chorobotwórczym, tym razem nieosłabionym, nie dochodzi do rozwoju choroby, gdyż odpowiedź organizmu jest szybka i skuteczna.
Dlaczego warto się szczepić?
Najwięcej powodów do szczepień dostarcza nam historia, która obrazowo pokazuje jak szczepienia mogą uratować miliony istnień ludzkich.
Największym sukcesem w dziedzinie szczepień była eradykacja ospy prawdziwej (jest to jedyna ludzka choroba, która została uznana przez WHO za eradykowaną). Wynalezienie szczepionki na ospę nie tylko zapobiegło śmierci kolejnych milionów ludzi, ale również dało początek następnym odkryciom z dziedziny immunizacji. Równie poważną, co ospa chorobą zakaźną jest gruźlica, która aż w 60% przypadków kończy się śmiercią. Jest ona niebezpieczna zwłaszcza dla dzieci, u których układ odpornościowy jest jeszcze nie do końca rozwinięty, przez co bakterie rozwijają się w bardzo szybkim tempie zajmując kolejne organy. Skutecznym sposobem, aby zabezpieczyć się przeciwko zachorowaniu na gruźlicę jest zaszczepienie się. To czy w danej populacji należy szczepić się przeciwko tej chorobie wynika z odsetka osób, które są jej nosicielami. W Polsce jest on na tyle wysoki, że istnieje konieczność szczepień ochronnych przeciwko gruźlicy. Prócz tych dwóch przykładów chorób zakaźnych wymieniać można jeszcze dużo więcej np. chorobę Heinego-Medina wywoływaną przez wirus polio, która doprowadza często do paraliżu lub śmierci, a zachorowalność na nią spadła niemalże do zera dzięki programowi sczepień. Te przykłady wskazują, że warto się szczepić, a brak występowania danej choroby na określonym obszarze nie zwalnia nas z tego obowiązku. Każdy powinien być poddany szczepieniom obowiązkowym, które są całkowicie bezpłatne, a dodatkowo można również sięgnąć po szczepienia zalecane. Wszystkie potrzebne dane znajdują się w kalendarzu sczepień, który można znaleźć na stronie Ministerstwa Zdrowia. Szczepienia ochronne przeprowadzane są przez wszystkie ośrodki medyczne np. Centrum Medyczne DP Med - w jego ofercie znajdują się zarówno szczepienia obowiązkowe jak i te dodatkowo zalecane. Centrum to oferuje również konsultacje ze specjalistami w dziedzinie szczepień, którzy pomogą rozwiać wszelkie wątpliwości i uzyskać niezbędne informacje na ich temat.