CZYM JEST SMOG?
Wyraz “smog” jest połączeniem angielskich słów smoke (dym) i fog (mgła). Bardzo dobrze oddaje to charakter tego zjawiska, ponieważ smog występuje w wyniku mieszania się powietrza z dymem i spalinami, przy bezwietrznej pogodzie i dużej wilgotności. W ten sposób szkodliwe substancje kumulują się i stają się zarówno dostrzegalne (pod postacią mgły) i wyczuwalne (zapach dymu).
Wyróżniamy dwa główne rodzaje smogu - londyński (kwaśny) oraz fotochemiczny (typu Los Angeles). Różnią się one głównym miejscem występowania, warunkami powstawania i swoim składem chemicznym. W Polsce występuje smog typu londyńskiego, głównie w miesiącach zimowych i składa się przede wszystkim z dwutlenku siarki, tlenku azotu i tlenku węgla. Powstaje w umiarkowanej strefie klimatycznej, podczas inwersji temperatur, a jego głównym źródłem jest spalanie niskiej jakości węgla i odpadów w gospodarstwach domowych. Określenie smogu “londyńskim” nawiązuje do sytuacji, która miała 5 grudnia 1952 r. Tego dnia w Londynie pojawił się wyjątkowo gęsty i toksyczny smog z dużą zawartością siarki. Widoczność spadła nawet do 3 metrów. Sytuacja ta trwała kilka dni. Bezpośrednio w wyniku zatrucia szkodliwymi substancjami zmarło wtedy ok. 4 tys. osób, kolejne 8 tys. - po zakończeniu smogu w skutek chorób dróg oddechowych.
Smog typu Los Angeles nazywany jest także smogiem fotochemicznym lub ozonem troposferycznym i pojawia się zwykle w miesiącach letnich, w strefach subtropikalnych. Związki, z których się składa, ulegają reakcjom fotochemicznym i tworzą m.in. aldehydy, ozon i azotan nadtlenoacetylu (PAN). Są to przede wszystkim substancje pochodzące ze spalin samochodowych. Smog tego typu pojawia się również w Polsce, a borykają się z nim głównie Warszawa i Kraków.
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wśród 50 najbardziej zanieczyszczonych miast Unii Europejskiej (głównie pyłem PM2,5) aż 30 znajduje się w Polsce. Zaliczono do nich m.in. Opoczno, Żywiec, Pszczynę, Rybnik, Wodzisław Śląski, Kraków, Gliwice i Częstochowę. Przyczyną tego zjawiska jest tak zwana niska emisja, czyli emisja szkodliwych pyłów i gazów do wysokości 40 m. Najbardziej zanieczyszczonymi smogiem miastami na świecie są: Delhi, Pekin i Szanghaj, Londyn, Mexico City, Teheran, Nowy Jork, Los Angeles i Ułan Bator.
WPŁYW SMOGU NA ZDROWIE
Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) na skutek zanieczyszczeń powietrza rocznie umiera przedwcześnie ok. 3 miliony osób. W Polsce ilość zgonów spowodowanych smogiem wynosi 45 000 rocznie. To tyle, co małej wielkości miasto. Ze względu na znajdujące się w smogu szkodliwe związki chemiczne, takie jak tlenki siarki, tlenki azotu, WWA czy pyły zawieszone, jego wpływ na organizmy żywe jest bardzo szkodliwy. W najlepszym przypadku nasila reakcje alergiczne i ryzyko astmy, a w najgorszym - prowadzi do śmierci.
Najdrobniejsze z zanieczyszczeń, czyli pyły zawieszone PM10 i PM2,5 zostały zaliczone do kancerogenów. Z każdym oddechem dostają się do pęcherzyków płucnych i upośledzają układ oddechowy, a w dodatku podrażniają jego śluzówkę i prowadzą do stanu zapalnego, którego pierwsze objawy przypominają zwykłe przeziębienie. Poważnym skutkiem wieloletniego kontaktu z zanieczyszczonym powietrzem może być nowotwór płuc, zatok, nerek, jamy ustnej, gardła, przełyku lub krtani.
Niektóre cząstki są w stanie przedostać się do naczyń płucnych, a następnie do krwi. Stanowi to ogromne zagrożenie dla układu krwionośnego i może być przyczyną zatrucia tętnic wieńcowych, nadciśnienia, miażdżycy i chorób serca. W efekcie zwiększa się ryzyko zawału i udaru mózgu.
Również układ nerwowy ponosi przykre konsekwencje oddychania zanieczyszczonym powietrzem. Smog przyczynia się do jego starzenia oraz zwiększa ryzyko Alzheimera i demencji. Ponadto zawarty w powietrzu ołów może doprowadzić do uszkodzeń mózgu, kości, nerwów, układu krwiotwórczego oraz odpornościowego, nerek i narządów rozrodczych.
Smog stanowi szczególne zagrożenie dla osób starszych i kobiet w ciąży. Może być przyczyną poronienia lub powodować wady rozwojowe płodu. Najbardziej narażone są jednak dzieci. Ze względu na niski wzrost, niedojrzały jeszcze układ oddechowy oraz krótkie i wąskie drogi oddechowe, wdychają one proporcjonalnie więcej toksycznych substancji i są bardziej narażone na stany zapalne.
SMOG A SKÓRA I SEN
Poza wyżej wymienionymi skutkami zdrowotnymi, smog wpływa również na naszą cerę. Głównymi winowajcami są pył i kurz, które osiadając bezpośrednio na naszej skórze niszcząc jej barierę ochronną i utrudniając oddychanie, przez co staje się sucha, szorstka i niemiła w dotyku. Związki chemiczne, które znajdują się w zanieczyszczonym powietrzu są też w stanie przenikać przez skórę, prowadząc do jej starzenia i powstawania zmarszczek.
Smog bywa powodem wielu problemów skórnych. Aby wzmocnić jej kondycję należy zadbać o regularne oczyszczanie oraz dogłębne nawilżenie. W tym celu warto rozważyć peeling kawitacyjny. Dla suchej cery przyda się serum oraz krem, a działanie wspomagające będą miały witamina E i C.
Zanieczyszczone powietrze utrudnia oddychanie, podnosi ciśnienie krwi oraz nasila objawy alergii i astmy. Mogą pojawić się przez to problemy z zasypianiem, a jakość snu będzie zdecydowanie niższa. Brak odpowiedniej regeneracji wpływa też bezpośrednio na nasze samopoczucie.
JAK CHRONIĆ SIĘ PRZED SMOGIEM?
Smog posiada niewątpliwie negatywny wpływ na nasze zdrowie, dlatego warto jest mu przeciwdziałać. Oprócz czynności mających na celu redukcję emisji szkodliwych związków do atmosfery (jazda na rowerze, korzystanie z komunikacji miejskiej, wymiana starego pieca na bardziej ekologiczny) warto również pomyśleć o tym, jak chronić się przed smogiem już teraz.
Będąc na zewnątrz, szczególnie poruszając się po mieście, dobrze jest korzystać z masek antysmogowych. Zatrzymują one większość szkodliwych zanieczyszczeń, a dodatkowo stanowią ochronę przed zimnem. Na rynku dostać można zarówno maski przeznaczone do użytku codziennego, jak i przeznaczone do sportu, o większej przepustowości powietrza. Obecnie producenci zwracają uwagę nie tylko na jakość filtracji powietrza, ale również komfort użytkowania i ciekawy design. Wiele modeli dostępnych jest w różnych wzorach i wersjach kolorystycznych, nierzadko stanowiąc interesujący element stylizacji. Jeśli nie mamy możliwości skorzystania z maseczki, warto pamiętać o oddychaniu przez nos, który stanowi swego rodzaju naturalny filtr powietrza. Powinniśmy też częściej myć ręce i twarz, czyli miejsca najbardziej narażone na kontakt z zanieczyszczeniami.
Przebywając w domu również nie oddychamy czystym powietrzem. Składniki smogu przedostają się do wnętrza przez drzwi i okna, a wiele elementów, takich jak farby, kleje, tapety, kosmetyki czy środki czystości, są źródłem niebezpiecznych, lotnych związków organicznych. Podstawowe czynności, jakie możemy wykonać w trosce o swoje zdrowie, to dbałość o porządek (częste odkurzanie, ścieranie kurzy), wietrzenie pomieszczeń (zapewnia dostęp tlenu), wentylacja (nie dopuszcza do nadmiernej wilgotności) oraz zakup roślin oczyszczających powietrze (np. paproć lub bluszcz pospolity). Niestety, to wciąż za mało, aby skutecznie ochronić swój organizm przed działaniem zanieczyszczenia powietrza. Najskuteczniejszym rozwiązaniem jest zaopatrzenie się w dobrej jakości oczyszczacz powietrza.
Oczyszczacze powietrza to urządzenia, które przepuszczają powietrze przez szereg filtrów, pozbywając się z niego większości szkodliwych substancji. Pozbywają się pyłów zawieszonych, alergenów, lotnych związków organicznych, unieszkodliwiają bakterie, wirusy, pleśnie i grzyby. Istnieje wiele sposób filtracji powietrza, jednak najczęściej w tym celu wykorzystywane są filtry węglowe, HEPA i jonizatory. Niektóre modele posiadają dodatkowo nawilżacz powietrza, który dzięki czujnikom samodzielnie dobierze odpowiedni poziom wilgotności do panującej aktualnie temperatury. Tak oczyszczone powietrze bardzo pozytywnie wpływa zarówno na naszą kondycję fizyczną, jak i psychiczną.
Decydując się na zakup urządzenia, które ma nam służyć przez dłuższy czas, warto dobrze się nad nim zastanowić. Jakie filtry zostały w nim wykorzystane i do jakiego rodzaju zanieczyszczeń nadają się najlepiej? Jaka wydajność będzie odpowiednia? Jaka jest cena i żywotność filtrów? Głośność pracy, moc? Dobrze zastanowić się nad funkcjami dodatkowymi, które mogą się przydać. Ważne kwestie to również wygoda użytkowania i wygląd. Jako przykład - oczyszczacz powietrza Sharp KC-G60EUW, będący również nawilżaczem i jonizatorem powietrza, jest urządzeniem tak cichym, że nie zakłóci snu, a blokada rodzicielska, blokada kółeczek i zamykany wlot powietrza czynią z niego urządzenie idealne do pokoju dziecka. Najważniejszą kwestią jest jednak zakup urządzenia w oficjalnym źródle. Autoryzowany dystrybutor to gwarancja jakości produktu, brak problemów z serwisem urządzenia oraz stałe wsparcie przed i posprzedażowe.
Rynek oczyszczaczy powietrza z roku na rok oferuje coraz więcej rozwiązań. Po odpowiednim rozeznaniu i wsparciu specjalisty, na pewno znajdziemy model odpowiedni do naszych potrzeb.