„Chłopiec czy dziewczynka?” „Nieważne co, byle było zdrowe!” Takie słowa usłyszało wielu przyszłych rodziców. Płeć dziecka w dawnych czasach miała duże znaczenie: chłopcy dziedziczyli majątek i przywileje swoich ojców, dziewczęta przygotowywane były do roli matki i żony. Dziś w rozwiniętych krajach europejskich płeć malucha nie ma już większego znaczenia społecznego czy ekonomicznego, natomiast dość często pojawiają się osobiste preferencje przyszłych rodziców.

Upowszechniony wśród Europejczyków model rodziny 2+2 sprawia, że wielu rodziców bardzo chciałoby posiadać „parkę”, dlatego płeć drugiego dziecka zwykle wzbudza spore emocje. Ciekawość jest zawsze, bo płeć to mimo wszystko spora niespodzianka! Co decyduje o płci dziecka? Czy na płeć dziecka można wpłynąć? Spróbujmy przyjrzeć się bliżej kilku faktom na ten temat.

 

Płeć jest efektem przypadku, choć nie do końca…

Za płeć człowieka odpowiedzialne są chromosomy płciowe: w przypadku kobiety będzie to para chromosomów XX, w przypadku mężczyzn – XY. Komórka jajowa zawiera zawsze chromosom X, natomiast łączący się z nią plemnik może zawierać chromosom X lub chromosom Y. To, który plemnik połączy się z komórką jajową jest najogólniej rzecz biorąc sprawą przypadku, choć pewne okoliczności sprawiają, że niektóre z plemników mają większe szanse dostać się do wnętrza jaja niż inne. Jak wykazały badania plemniki z chromosomem Y poruszają się szybciej, jednak żyją krócej (od kilku godzin do jednej doby), z kolei plemniki z chromosomem X poruszają się wolniej, jednak żyją dłużej (2-5 dni). Bliźnięta i wieloraczki jednojajowe powstają z połączenia tej samej komórki jajowej i plemnika, dlatego mają zawsze jednakową płeć. Jeśli podczas jednej owulacji dojdzie do uwolnienia kilku komórek jajowych, z których każda zostanie zapłodniona przez inny plemnik, wówczas płeć wieloraczków może (choć nie musi) być różna.

 

Czy rodzice mogą mieć wpływ na płeć dziecka?

Większa odporność na czynniki zewnętrzne w przypadku plemników X oznacza, że dziewczynki rodzą się częściej w wyniku zapłodnienia pozaustrojowego oraz wtedy, gdy ojciec wykonuje pracę mogącą mieć negatywny wpływ na jego narządy rodne (np. praca w wysokiej temperaturze). Wybór określonej płci w przypadku zapłodnienia in vitro jest możliwy: polega na odwirowaniu plemników zawierających określony chromosom lub analizie „płci” zarodka, który ma zostać wszczepiony do macicy matki (skuteczność wynosi około 80-90%). Zabiegi te są czasochłonne i kosztowne. W Polsce ze względów etycznych stosuje się je jedynie wtedy, gdy urodzenie dziecka z daną płcią wiąże się z ryzykiem wystąpienia choroby (np. na hemofilię chorują tylko chłopcy). Odbycie stosunku płciowego podczas określonych dni w cyklu miesiączkowym kobiety także może zwiększyć prawdopodobieństwo poczęcia dziecka określonej płci. Stosunek tuż po miesiączce zwiększa szanse na dziewczynkę, natomiast stosunek w dniu owulacji zwiększa szanse na chłopca. Statystyki wskazują również na inną prawidłowość: jeśli pierwszych dwoje czy troje dzieci jest tej samej płci, to wzrasta prawdopodobieństwo, że kolejne dziecko także urodzi się tej samej płci.

 

Jak rozpoznać płeć dziecka?

Kilkadziesiąt lat temu płeć dziecka wróżono na podstawie kształtu brzucha czy wyglądu przyszłej mamy. Dziś skuteczną metodą określania płci dziecka jest badanie USG, w czasie którego lekarz ginekolog określa wygląd narządów płciowych dziecka. Określenie płci nie zawsze jest łatwe: dziecko może być ułożone w takiej pozycji, że obejrzenie jego narządów płciowych nie będzie możliwe, w przypadku ciąż mnogich rodzeństwo może się wzajemnie zasłaniać, zdarzają się także pomyłki, szczególnie w przypadku stwierdzania płci na wczesnym etapie ciąży. Nowoczesne aparaty USG pozwalają z dużym prawdopodobieństwem określić płeć dziecka w około 20. tygodniu ciąży. W przypadku ryzyka przekazania dziecku choroby genetycznej związanej z chromosomami płci (np. hemofilii) rodzice mogą skorzystać z badań prenatalnych, które pozwolą określić genetycznie płeć dziecka. Naukowcy pracują także nad nową metodą wczesnego, nieinwazyjnego określenia płci, opierając się na odkryciu, że poziom hormonu ciążowego jest znacząco wyższy w przypadku płodu żeńskiego.

 

Względy etyczne

Jak na razie nie możemy wybierać płci poczętego dziecka (oprócz sporadycznych przypadków zapłodnienia in vitro). Co wydarzyłoby się, gdyby taka możliwość była powszechna? Istnieje przekonanie, że możliwość wyboru płci dziecka mogłaby wpłynąć bardzo negatywnie na rozwój cywilizacji. W krajach o tradycyjnej kulturze syn traktowany jest jako bardziej wartościowy członek rodziny – istnieje zatem ryzyko, że tam rodziliby się sami chłopcy! Zgodnie z naturą na świat przychodzi tyle samo chłopców co dziewczynek (różnice w proporcji są minimalne) – wszelkie manipulacje w zakresie płci dzieci mogą prowadzić do zaburzeń proporcji urodzeń i wywołać nieodwracalne w skutkach zmiany demograficzne.