Meningokok- Neisseria meningitidis - zwana również dwoinką zapalenia opon mózgowych to groźna bakteria wywołujące niebezpieczne choroby, z których najpoważniejsze to ropne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i posocznica (sepsa). Meningokokami może zarazić się każdy bez względu na wiek, jednak na zakażenie najbardziej narażone są dzieci i młodzież. Do zarażenia może dojść w dowolnym momencie, przy wykonywaniu zwykłych czynności. Choroby wywołane meningokokami we wczesnym etapie rozwoju trudno jest poprawnie zdiagnozować, a ich przebieg jest niezwykle gwałtowny i ciężki, niejednokrotnie prowadzący do wielu poważnych powikłań, a niestety w wielu przypadkach prowadzi także do śmierci. Obecnie najlepszą i jedyną metodą zapobiegania zakażeniom meningokokowym grupy C są szczepienie ochronne.    Groźne bakterie. Bakterie z gatunku Neisseria meningitidis (meningokoki) dzieli się na wiele grup serologicznych, jednak w Polsce najczęściej występują meningokoki z grupy B i C, które stanowią przyczynę 90 proc. wszystkich zachorowań w Europie. Jednak to meningokoki z grupy C częściej wywołują epidemie i są odpowiedzialne za groźniejsze przypadki choroby menigokokowej, powodując sepsę, a co za tym idzie wiążą się z wysoką śmiertelnością.
Meningokoki żyją w wydzielinie jamy nosowo-gardłowej człowieka. Nosicielem bakterii może być nawet zdrowy człowiek, nie będąc świadomy tego faktu. Do zakażenia dochodzi na skutek kontaktu z bezobjawowym nosicielem lub osobą już chorą. Przenoszenie meningokoków odbywa się podobnie, jak w przypadku wielu niegroźnych infekcji: drogą kropelkową (podczas kaszlu lub kichania), przez kontakt bezpośredni (np. podczas pocałunku) lub kontakt pośredni np. korzystając ze wspólnych naczyń czy sztućców.
   Zachorowania wywołane przez meningokoki występują najczęściej jesienią i na wiosnę, ponieważ w tym okresie dochodzi do masowych infekcji górnych dróg oddechowych (np. grypa) i bakterie przenoszą się
w trakcie kichania lub kaszlu z człowieka na człowieka.
   Choroba, która dotyka dzieci. Na zakażenie meningokokam grupy C narażeni są wszyscy, niezależnie od płci czy wieku. Jednak dzieci w wieku od 3 miesięcy do 6 lat, w porównaniu do innych grup wiekowych, są najbardziej podatne na zakażenie, ponieważ ich system odpornościowy nie jest jeszcze wystarczająco dobrze rozwinięty. Około 40 proc. przypadków chorobowych rejestruje się w wieku dziecięcym.
   Drugą grupę ryzyka stanowi młodzież. Szczyt zachorowań notowany jest wśród młodych ludzi między 14 a 19 rokiem życia. Około 20 proc. wszystkich zachorowań spowodowanych przez meningokoki grupy C dotyczy nastolatków. Z jednej strony w związku ze zmianami w organizmie związanymi z okresem dojrzewania obniża się odporność młodych osób na wszelkiego rodzaju zakażenie, z drugiej w tym czasie wzrasta natężenie kontaktów społecznych, które także sprzyjają zarażeniu. Przebywanie w grupie, na dyskotekach, prywatkach oraz typowe dla młodzieży zachowania jak picie ze wspólnego naczynia, czy pocałunki sprzyjają zakażeniom groźnymi bakteriami.
Ryzyko zakażenia meningokokami grupy C wzrasta również w dużych zbiorowiskach ludzkich, np.
w szkołach, przedszkolach, żłobkach, internatach, akademikach czy koszarach. W takich warunkach ułatwione jest bowiem przenoszenie się bakterii poprzez bliski kontakt, co ułatwia powstawanie ognisk epidemicznych.
   Inwazyjna choroba meningokokowa. Diagnoza schorzeń meningokokowych jest niezwykle trudna. Pierwsze objawy choroby nie różnią się od pierwszych oznak przeziębienia czy grypy, dlatego też choroba diagnozowana jest w wielu przypadkach bardzo późno. Dodatkowo choroba rozwija się bardzo szybko, a jej przebieg jest zwykle bardzo ciężki. Po okresie wylęgania, który trwa od 2 do 7 dni pojawiają się pierwsze objawy: wysoka gorączka, bóle głowy i kończyn, a u niemowląt: wymioty, przeraźliwy krzyk i brak apetytu. Następnie bóle głowy i gorączka nasilają się, chory nie może swobodnie poruszać głową w przód i w tył, pojawia się sztywność karku, odrętwienie, oszołomienie i zakłócenia świadomości, a w końcu dochodzi do śpiączki. Dalsze objawy choroby meningokokowej to powstające plamy na skórze, które nie ustępują pod naciskiem lub czerwone, punktowe krwawienia skóry i nadwrażliwość na światło.
Chorobę można leczyć antybiotykami, jednak leczenie musi być rozpoczęte jak najszybciej, aby można było zapobiec trwałym powikłaniom.
   Przerażające skutki choroby. Choroba meningokokowa najczęściej przebiega jako zapalenie opon mózgowych lub zakażenie krwi (posocznica, sepsa). Jednocześnie u chorującego pacjenta Neisseria meningitidis grupy C może wywoływać zapalenie gardła, płuc, ucha środkowego, osierdzia, wsierdzia, stawów i inne.
Śmiertelność pacjentów z inwazyjną chorobą meningokokową jest bardzo wysoka i wynosi 10-12 proc. Co piąty chory po przebytej chorobie doznaje trwałych powikłań, z których najczęstsze to niedosłyszenie, uszkodzenia mózgu, ataki epileptyczne lub utrata kończyn.
   Profilaktyka choroby meningokokowej. Profilaktyka zakażeń wywołanych przez bakterie Neisseria meningitidis grupy C polega przede wszystkim na szczepieniach ochronnych. Dlatego też obowiązkiem lekarzy rodzinnych i pediatrów jest informowanie pacjentów o zalecanych szczepieniach ochronnych. Tylko bowiem dzięki rozpowszechnieniu szczepień istnieje szansa na ograniczenie zachorowań.
Szczepionki są szczególnie wskazane u osób z grup ryzyka, w szczególności dzieci w wieku 0 – 6 lat, młodzieży, a także pacjentów z wybranymi zaburzeniami odporności, osób wyniszczonych czy też osób narażonych na zachorowanie w wyniku kontaktu (np. żołnierze, studenci, osoby podróżujące w regiony endemiczne i epidemiczne).