Czym jest niepłodność męska?
Niepłodność męska jest określana jako zmniejszenie lub całkowita niezdolność do zapłodnienia przez plemniki. Diagnostyka polega na wywiadzie ze zgłaszającą się parą i skierowaniu mężczyzny na bardzo proste badanie nasienia, którego wynik pozwala określić możliwości zapłodnienia.
Jaka jest skala tego zjawiska? Jaki jest udział czynnika męskiego w ogólnym bilansie niepłodności?
Problemy z uzyskaniem potomstwa – według danych szacunkowych – obejmują w Polsce nawet do 20 proc. par. Ze statystyk wynika również, że 30 proc. przyczyn niepłodności leży po stronie kobiety, 50 proc. po stronie mężczyzny, z tego zaś 30 proc. to defekty wspólne pary. Niepłodność może dotyczyć jedynie mężczyzny lub tylko kobiety, jednak często zdarza się sytuacja, w której oboje partnerzy mają zaburzenia płodności. W takich okolicznościach mówimy o tzw. niepłodności partnerskiej (małżeńskiej). W 10-20 proc. przypadków metodami diagnostycznymi nie udaje się ustalić przyczyny niepłodności – określamy ją wtedy jako niepłodność idiopatyczną.
Czy dostrzegalna jest znaczna różnica w reakcji na wiadomość o byciu niepłodnym u kobiet i mężczyzn?
W przebiegu swojej pracy zawodowej obserwuję znaczną różnicę w reakcjach na wiadomość o byciu niepłodnym u kobiet i mężczyzn. W polskim społeczeństwie nadal funkcjonuje mit mówiący, że o ile mężczyzna wykazuje pobudzenie seksualne, występuje u niego erekcja, orgazm oraz wytrysk nasienia – to taki mężczyzna jest całkowicie zdrowy. Niestety, w praktyce nie ma to wiele wspólnego z prawdą. Istnieje bardzo wielu mężczyzn, którzy spełniają te kryteria, a ilość i jakość plemników jest u nich nie tylko zaburzona, ale nawet występuje ich całkowity brak w nasieniu! Jeśli mężczyzna wie już, że ma dobry wynik, jest lepiej. Na ogół jednak są onieśmieleni, wręcz wystraszeni. Mężczyźni są bardzo wrażliwi na tym punkcie, nieprzyzwyczajeni do rozmowy na ten temat. Trzeba ich ciągnąć za język, wypytywać.
Co przyczynia się do pogorszenia płodności u mężczyzn?
Na niepłodność u mężczyzn ma wpływ wiele czynników. Jednym z nich są infekcje narządów miednicy mniejszej takie, jak: rzeżączkowe, świnkowe zapalenie jąder, gruźlica, kiła oraz inne choroby przenoszone drogą płciową (np. chlamydia trachomatis, mycoplasma). Często towarzyszy jej wiele chorób cywilizacyjnych, między innymi: choroby układu krążenia, przewlekłe zapalenie nerek, cukrzyca, zaburzenia odżywiania, choroby trzustki i wątroby oraz alkoholizm. Zatrucia ołowiem, aniliną, a także arszenikiem także stanowią powód zaburzeń płodności. Liczne leki przyczyniają się do niemożności posiadania potomstwa przez mężczyzn. Są to morfina i jej pochodne, kokaina, niektóre leki hormonalne lub też stosowane w leczeniu chorób układowych. U mężczyzn podobnie, jak u kobiet także wiek powyżej 40 może przyczyniać się do zmniejszenia płodności. Wreszcie tryb życia oraz nawet ubierania się (np. obcisła bielizna) może mieć duże znaczenie. Oczywiście, istotną rolę w spadku płodności u mężczyzn odgrywa też palenie tytoniu. Wpływ na zaburzenie płodności ma siedzący tryb życia (także wykonywanie np. zawodu kierowcy).
W jaki sposób mężczyzna może wspomóc swoją płodność?
Specjaliści zalecają parom starającym się o dziecko stosowanie niskotłuszczowej diety bogatej w produkty pełnoziarniste, owoce i warzywa. Zwracają też uwagę, by nie dopuścić do spadku poziomu witaminy C, która poprawia wchłanianie w przewodzie pokarmowym takich związków, jak cynk, miedź, potas i wapń. Wpływają one na żywotność i przeżywalność plemników. Witamina C zapobiega też zlepianiu się nasienia. Równie wartościowy jest cynk oraz witamina E, która ma pozytywny wpływ na płodność u mężczyzn z normalną ilością plemników, ale z jednocześnie dużym stężeniem wolnych rodników we krwi i w płynie nasiennym. Jeśli pragniemy wspomóc naszą płodność, powinniśmy także zmniejszyć masę ciała, stosować średnio nasilone ćwiczenia fizyczne oraz zapewnić sobie odpowiedni wypoczynek. Planując poczęcie potomstwa, dobrze jest ograniczyć liczbę stosunków seksualnych do jednego co dwa, trzy dni. Zapobiegnie to zmniejszeniu ilości plemników w płynie nasiennym. Zbliżenia najlepiej jest nasilić dwa, trzy dni przed jajeczkowaniem oraz w czasie jego trwania.
Na czym polega diagnostyka męskiej niepłodności i jej leczenie?
W pierwszym podstawowym etapie diagnostyka męskiej niepłodności polega na zgłoszeniu się na podstawowe badanie nasienia. Jest ono praktycznie nieobciążające dla zdrowia mężczyzny, jeśli oczywiście nie liczyć pewnego stresu związanego z samym badaniem. W dalszych etapach prowadzone mogą być np. badania hormonalne, histopatologiczne (biopsyjne), a nawet genetyczne.
Jakie są sposoby leczenia męskiej niepłodności?
Sposoby leczenia męskiej niepłodności są zależne przede wszystkim od oczekiwań danej pary. W wielu wypadkach, jeśli spodziewają się oni uzyskania szybkich efektów, sprowadza się to do natychmiastowego zastosowania technik wspomaganego rozrodu takich, jak inseminacja lub zapłodnienie pozaustrojowe (in vitro). W sytuacji, gdy para deklaruje chęć poszerzonej diagnostyki oraz postawy wyczekującej można prowadzić szeroką diagnostykę, a następnie terapię mężczyzny. Oczywiście diagnostyka taka jest prowadzona w trybie natychmiastowym, o ile podejrzewamy, że niepłodność u mężczyzny może być tylko „wierzchołkiem góry lodowej” jego problemów ze zdrowiem.
Gdzie powinien zwrócić się po pomoc mężczyzna, który podejrzewa u siebie problemy z niepłodnością?
Mężczyzna taki powinien zwrócić się do godnego zaufania ośrodka specjalizującego się w diagnostyce i leczeniu niepłodności. To ważne, bowiem tylko wysokospecjalistyczna wiedza oraz warunki laboratoryjne są w stanie zapewnić rzetelną diagnostykę. W swojej praktyce wielokrotnie spotykałem się z badaniami nasienia wykonanymi np. kilka godzin po ejakulacji, transportowanego wcześniej w całkowicie niewłaściwych warunkach. W ten sposób często płodni mężczyźni dowiadywali się, że ich płodność jest bardzo upośledzona. W naszej klinice InviMed w Poznaniu bardzo dużą uwagę zwracamy właśnie na odpowiednie przygotowanie mężczyzny do badania, a nie tylko samo jego przeprowadzenie.
W okresie od stycznia aż do końca lutego 2009 roku zamierzamy przyczynić się do określenia płodności mężczyzn, zapraszając ich na podstawowe lub rozszerzone badania nasienia. Dla tych, którzy zdecydują się je wykonać w tym czasie zapewniamy bezpłatną konsultację dla obojga partnerów w zakresie ewentualnego zastosowania u nich technik wspomaganego rozrodu. Serdecznie zapraszam w imieniu InviMed Poznań