Obecnie tabletki antykoncepcyjne stosuje ponad 80 mln kobiet na całym świecie. Na rynku wciąż pojawiają się nowe preparaty coraz mniej inwazyjne i szkodliwe dla naszego organizmu. To właśnie sprawia, że chętniej niż kiedyś się na nie decydujemy.
Jak działa tabletka antykoncepcyjna?
Pigułka antykoncepcyjna jest najskuteczniejszą metodą antykoncepcyjną, bo hormony w niej zawarte hamują dojrzewanie komórki jajowej. Wpływają też na konsystencję śluzu - staje się on nieprzenikliwy dla plemników. Zmienia się śluzówka wyścielająca wnętrze macicy, tak że zapłodniona komórka jajowa nie może się w niej zagnieździć. Pigułki są dostępne jedynie na receptę. W medycynie stosuje się preparaty jednoskładnikowe lub dwuskładnikowe oraz jedno-, dwu- i trójfazowe..
Różnice między pigułkami jedno- i dwuskładnikowymi
Pigułki jednoskładnikowe (tzw. minipigułki) wyróżniają się tym, że zawierają niskie dawki jednego hormonu – odpowiednika progesteronu (gestagen). Działanie antykoncepcyjne tych środków polega głównie na zmienianiu właściwości śluzu w szyjce macicy i utrudnianiu wnikania plemników do dróg rodnych kobiety. Tabletki jednoskładnikowe są zatem mniej skuteczne od dwuskładnikowych ze względu na to, że hamują owulację jedynie u 70% kobiet. Trzeba jednak pamiętać o tym, że nawet jeśli dojdzie do zapłodnienia, gestageny utrudniają zagnieżdżanie zapłodnionej komórki jajowej w błonie śluzowej macicy, powodując śmierć zarodka i w ten sposób nie dopuszczając do ciąży. Jednoskładnikowe środki antykoncepcyjne musimy stosować ciągle bez przerwy, nawet w trakcie trwania krwawienia miesięcznego.
Preparaty dwuskładnikowe (środki estragenowo-gestagenowe) charakteryzują się tym, że zawarty w nich etynyloestradiol hamuje wydzielanie FSH uniemożliwiając dojrzewanie pęcherzyków Graffa i tym samym komórek jajowych. Natomiast gestageny hamują owulację, czyli uwolnienie komórki jajowej. Zmieniają też śluz szyjki macicy, utrudniając wnikanie plemników do dróg rodnych kobiety. W ten sposób hormonalne środki antykoncepcyjne uniemożliwiają zapłodnienie i powstanie zarodka. Dodatkowo składniki tabletek antykoncepcyjnych, działając razem, utrudniałyby zagnieżdżanie zapłodnionej komórki jajowej w błonie śluzowej macicy, gdyby taka komórka się pojawiła. W tym wypadku działają jakby wczesnoporonnie. Dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne, zwykle przyjmuje się codziennie, przez 21 dni, rozpoczynając od pierwszego dnia cyklu miesiączkowego (od pierwszego dnia miesiączki). Następnie robi się siedmiodniową przerwę, w trakcie której powinno wystąpić krwawienie. Kolejną serię tabletek rozpoczynamy ósmego dnia, od wzięcia ostatniej tabletki z poprzedniej serii.
Na rynku dostępne są preparaty jednofazowe – w których wszystkie tabletki zawierają te same ilości hormonów, oraz dwu- i trójfazowe, zawierające mniej gestagenu w tabletkach przyjmowanych w pierwszej fazie cyklu, a więcej w tabletkach przyjmowanych później. Tabletki wielofazowe lepiej naśladują naturalne wahania stężenia hormonów w trakcie cyklu miesiączkowego.
Możliwe działania niepożądane
Większość kobiet zanim zdecyduje się na tabletki antykoncepcyjne przed wizytą u ginekologa dokładnie prześledzi wszystkie "za i przeciw". Niepotwierdzonych teorii po jednej, jak i po drugiej stronie mamy mnóstwo- nie wszystkie jednak są prawdziwe. Zważywszy na fakt, że tak ogromna liczba kobiet od wielu lat stosuje kurację hormonalną, nie posiadając żadnych dolegliwości ubocznych warto się dobrze zastanowić.
Musimy pamiętać o tym, że u niektórych pań na początku stosowania pigułek (przez okres 2-3 miesięcy) mogą pojawić się nieregularne plamienia, nudności czy bóle głowy. Aby ich uniknąć lekarz ginekolog powinien przeprowadzić z nami wywiad oraz dobrać preparat (jeden z około 30 dostępnych na rynku) odpowiadający naszym indywidualnym potrzebom oraz profilu hormonalnym.
Ryzyko dla zdrowia, które może nieść za sobą przyjmowanie doustnych tabletek antykoncepcyjnych można zminimalizować m.in: unikając palenia papierosów, regularnie mierząc ciśnienie krwi oraz będąc pod stałą kontrolą lekarską. Istnieją przeciwwskazania, które są bezwzględne do stosowania preparatów antykoncepcyjnych, to m.in: zakrzepica naczyń, stany zapalne żył, choroba zakrzepowo-zatorowa lub niedokrwienie mózgu, choroba niedokrwienna serca, podejrzenie nowotworów estrogenozależnych, niewydolność wątroby, niewyjaśnione krwawienie z dróg rodnych.
Pigułka to też lekarstwo
Bardzo wiele kobiet zmaga się wciąż z Zespołem Napięcia Przedmiesiączkowego (PMS), a także z bardzo bolesnym krwawieniem. Te, które co miesiąc dotykają te dolegliwości dobrze wiedzą jak trudno się ich pozbyć oraz jaki mają one wpływ na komfort codziennego funkcjonowania. W wielu przypadkach bywa, że leczenie tych objawów przez podawanie środków rozkurczowych i przeciwbólowych nie wystarcza. Pomocne moga okazać się tabletki hormonalne estrogenowo-progestagenowe, np. Yaz, Yasminelle czy Yasmin. Odczas ich stosowania zmniejsza się synteza prostaglandyn w macicy i tym samym ból wywołany skurczem tego narządu.
Tabletki antykoncepcyjne stosuje się w przypadku, gdy kobieta cierpi na bardzo duże krwawienia. Dzięki pigułkom mniej rozrasta się śluzówka macicy, a krwawienia są skąpsze i krótsze, dzięki czemu zmniejsza się utrata krwi. Wydłużanie cyklu miesiączkowego za pomocą tabletek antykoncepcyjnych stosuje się w leczeniu wielu schorzeń, nie tylko ginekologicznych, np w przypadku anemii. Takie samo postępowanie zaleca się w przypadku endometriozy, mięśniaków macicy lub czynnościowych torbieli jajnika.
Dowiedziono, że wbrew wielu teoriom antykoncepcja hormonalna może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka zachorowalności na raka jajnika, endometrium, raka dolnego jelita grubego czy raka szyjki macicy. Na te nowotwory najczęściej zapadają kobiety po 50.–60. roku życia. Badania dowodzą, że antykoncepcja hormonalna stosowana w wieku 20–25 lat zmniejsza ryzyko zachorowalności w średnim wieku.